در صنایع مختلف و به ویژه صنعت آهن آلات و فولاد، اصطلاحات و محصولات مختلفی وجود دارد که شاید اسمشان به گوشتان رسیده باشد، اما معنی آنها را ندانید. یکی از این محصولات رایج، ورق قلع اندود است که شاید بارها آن را در جاهای مختلف دیده باشید، اما ماهیت آن را نشناسید و علت استفاده از آن را نیز ندانید.
در پاسخ به این سوال که ورق قلع اندود چیست؟ باید بگوییم که این قطعه از یک ورق فولادی نازک تشکیل شده که با لایه‌ای از قلع پوشیده شده است. این پوشش مزیت‌هایی را برای ورق فولادی ایجاد می‌کند که کارایی آن را افزایش می‌دهد. به همین دلیل هم اکثر افراد به جای استفاده از فولاد معمولی به استفاده از فولاد قلع اندود روی آورده‌اند. اگر می‌خواهید با ساختار این ورق‌ها بیشتر آشنا شوید و کاربردهای آن را بشناسید، در ادامه با ما همراه شوید.
فهرست این مطلب
ورق قلع اندود چیست؟
ورق قلع اندود یا پوشیده شده با قلع به ورق‌های فولادی یا استیل اشاره دارد که با لایه‌ای از قلع پوشش داده می‌شوند. این کار باعث افزایش مقاومت در برابر خوردگی، زنگ‌زدگی، لحیم‌کاری و… می‌شود، جوش‌پذیری ورق را افزایش می‌دهد و همچنین درخشش فلزی و زیبایی را به این ورق‌ها می‌بخشد.
قلع یک فلز نقره‌ای رنگ با خاصیت چکش‌پذیری خوب است که به سادگی با اکسیژن ترکیب نمی‌شود؛ در نتیجه در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی مقاوم است. از این فلز در ساخت انواع ظروف مانند قوطی کنسرو، قوطی نوشیدنی و… استفاده می‌کنند. البته کاربرد آن فقط به صنایع غذایی محدود نمی‌شود و با توجه به ویژگی‌های خوبی که دارد، در ساخت ماشین آلات الکتریکی، ابزارآلات، وسایل آشپزخانه و… هم از آن بهره می‌برند. جهت دریافت اطلاعات بیشتر درباره فلز قلع می‌توانید مقاله قلع چیست را مطالعه کنید.
تاریخچه
قلع یکی از فلزات بسیار قدیمی است و برای اولین بار در سال ۱۸۰۰ برای تولید قوطی و جعبه‌های گرد، مربعی و مستطیلی مورد استفاده قرار گرفت. این قوطی‌ها در آن زمان برای ذخیره سازی مواد غذایی کاربرد داشتند. بعدها در زمان ناپلئون بناپارت اولین ورقه‌های قلع اندود وارد بازار شدند و در لندن به فرش رسیدند.
تکنیک پوشش فولاد با قلع بلافاصله به آمریکا رسید و در آنجا تولیدکنندگان شروع به تولید انبوه از این قطعات کردند. این قطعه به دلیل مقاومت بالا، زیبایی و درخشندگی، زنگ نزدن و… محبوبیت زیادی پیدا کرد و برای تولید مواد غذایی کنسروی، ظروف نوشیدنی‌های الکلی و غیر الکلی و… به کار گرفته شد.
این تکنیک جدید تاثیر بسیار زیادی در جامعه داشت، زیرا فروش محصولات غذایی در ظروف جدید با استقبال زیادی روبرو شد و این تکنیک به سرعت در سراسر جهان بازخورد گرفت. لازم به ذکر است که طول عمر مواد غذایی در این ظروف هم افزایش پیدا می‌کند، زیرا گاز، بخار آب، نور و بو نمی‌توانند به داخل آن وارد شوند. به همین دلیل هم این پوشش به یک نوع بسته بندی محبوب برای تولیدکنندگان تبدیل شد. امروزه نیز به طور گسترده از این ورق‌ها در صنایع غذایی، ساخت و ساز و… استفاده می‌کنند.
ورق قلع اندود به انگلیسی
ورق قلع اندود که در زبان انگلیسی به آن Tin Coated Sheet و یا Tin plate می‌گویند، ورقه‌های فولادی هستند که با لایه‌ای از قلع روی آن را می‌پوشانند.
ویژگی، مشخصات و استانداردهای ورق قلع اندود
قلع ویژگی‌ها و خواص بسیار خوبی دارد و وقتی به عنوان یک لایه پوشاننده روی ورق‌های فولادی قرار می‌گیرد، خواص خود را به این ورقه‌ها منتقل می‌کند. در ادامه به ویژگی‌های ورق تین پلیت اشاره می‌کنیم:
- ظاهر زیبا: فلز قلع درخشندگی خاصی دارد و وقتی ورق فولاد را با آن پوشش می‌دهند، زیبایی و جلوه خاصی به خود می‌گیرد.
- خاصیت رنگ آمیزی و چاپ پذیری عالی: شما می‌توانید ورق‌های قلع اندود را به راحتی رنگ آمیزی کنید و یا طرح‌های مورد نظر خود را بر روی آنها به چاپ برسانید. فلز قلع به راحتی رنگ را می‌پذیرد.
- شکل پذیری فوق العاده: ورق‌های قلع اندود به راحتی شکل می‌گیرند و به همین دلیل از آنها برای تولید محصولات مختلف استفاده می‌شود.
- استحکام و مقاومت بالا: ورق‌های فولادی قلع اندود استحکام و مقاومت بالایی دارند و به همین دلیل می‌توان از آنها در ساخت قطعاتی که به مقاومت بالا نیاز دارند استفاده کرد.
- مقاومت در برابر خوردگی: قلع به طور کلی در برابر خوردگی و زنگ زدگی مقاوم است و به همین دلیل ورق تین پلیت هم در برابر این آسیب‌ها مقاومت بالایی دارد.
- قابلیت لحیم کاری و جوش پذیری عالی: ورقه‌های قلع اندود شده به راحتی لحیم می‌شوند و می‌توان آنها را جوش داد. به همین دلیل امکان تولید انواع قوطی با این ورق‌ها وجود دارد.
نحوه تولید ورق قلع اندود
ورق‌های قلع اندود در طول یک فرایند الکترولیتی تولید می‌شوند که به آن الکترووینینگ می‌گویند. این روش از دهه ۱۹۴۰ روی کار آمد. قبل از آن برای تولید ورقه‌های قلع اندود از روش ذوب کردن قلع و ریختن آن روی ورقه‌های فولادی استفاده می‌کردند.
در فرایند الکترووینینگ لایه‌های بسیار نازکی از قلع را روی فولاد قرار می‌دهند. در این روش می‌توان ضخامت قلع را کاملا کنترل کرد. این موضوع اهمیت زیادی دارد، زیرا در صورت نیاز می‌توان ضخامت قلع متفاوتی را در دو طرف ورق فولادی اعمال کرد. این روزها ورق‌های قلع اندود مدرن تولید می‌شوند که ضخامت قلع آنها چیزی بین ۰.۱ الی ۱.۵ میکرون است. در ادامه مراحل فرآیند الکترووینینگ را برای شما توضیح می‌دهیم:
- مرحله اول آبکاری است. در این مرحله ورق‌های فولادی را درون مخازن پر از الکترولیت قلع قرار می‌دهند و سپس اضافه‌های قلع را جدا می‌کنند.
- در مرحله بعدی قلع را حرارت می‌دهند تا ذوب شود و در نتیجه به آلیاژی از آهن و قلع تبدیل شود که خاصیت ضد خوردگی بیشتری داشته باشد.
- این مرحله به منفعل‌سازی معروف است. لایه قلع رویی می‌تواند در مجاورت اکسیژن اکسید شود. به همین دلیل یک لایه کروم به آن اضافه می‌کنند و سپس روی آن روغن خوراکی می‌مالند تا این لایه تثبیت شود.
انواع ورق قلع اندود
شاید بپرسید که انواع ورق قلع اندود چیست؟ باید بگوییم که ورق‌های قلع اندود انواع مختلفی دارند که عبارتد از:
- ورق قلع اندود الکترولیتی (ETP)
- ورق فولاد بدون قلع (TFS)
- ورق قلع اندود با درجه حرارت ۲
- ورق قلع اندود با درجه حرارت ۳
- ورق قلع اندود با درجه حرارت ۴
در ادامه انواع ورق قلع اندود را به شما معرفی می‌کنیم:
۱) ورق قلع اندود الکترولیتی
این ورق رایج ترین و کاربردی ترین نوع ورق تین پلیت است که از یک ورق فولادی با پوشش قلع در دو طرف آن تشکیل شده است.
۲) ورق فولاد بدون قلع
این ورق لایه قلع ندارد، اما با لایه ای از کروم یا اکسید کروم پوشانده شده است. البته این ورق را هم به عنوان قلع اندود می‌شناسند.
۳) ورق قلع اندود با درجه حرارت ۲
ورق‌های قلع اندود با درجه حرارت ۲ درجه نرمی بیشتری دارند، یعنی انعطاف پذیر هستند و به راحتی می‌توان آنها را حتی با دست شکل داد.
۴) ورق قلع اندود با درجه حرارت ۳
درجه نرمی این ورق‌ها متوسط است؛ یعنی شکل پذیر هستند، اما شاید با دست نتوانید آنها را شکل دهید و به فشار بیشتری برای شکل گیری نیاز دارند.
۵) ورق قلع اندود با درجه حرارت ۴
این ورق‌ها سخت هستند و مقاومت بالایی دارند. شکل دادن به این ورقه‌ها خیلی سخت است و در صورت نیاز باید در کارخانه و با استفاده از ماشین آلات و ابزارآلات صنعتی به آنها فرم داد.
کاربردهای ورق قلع اندود
از آنجایی که ورق تین پلیت ویژگی‌های خوبی مانند مقاومت بالا، درخشندگی و زیبایی، ضد خوردگی و زنگ زدگی و… دارد، کاربردی است و می‌توان از آن در صنایع مختلف استفاده کرد.
در ادامه به تعدادی از کاربردهای این قطعه اشاره می‌کنیم:
- استفاده از ورق‌های قلع اندود در صنایع غذایی برای تولید قوطی کنسرو، قوطی نوشابه، رانی، نوشیدنی انرژی زا، قوطی رب و روغن و…
- تولید قطعات و لوازم الکترونیکی مانند برد و…
- تولید لوازم پخت و پز مانند منقل کباب پزی، اجاق باربیکیو و…
- تولید قابلمه و ماهیتابه
- ساخت برخی قطعات اتومبیل
تولید کنندگان ورق قلع اندود
شرکت‌ها و کارخانجات مختلفی در ایران هستند که ورق تین پلیت تولید می‌کنند. عمده فعالیت اکثر این شرکت‌ها تولید فولاد و قطعات فولادی است و فولاد قلع اندود هم به دلیل پرطرفدار بودن تولید می‌کنند. در ادامه تعدادی از این کارخانه‌ها را به شما معرفی می‌کنیم:
- کارخانه فولاد مبارکه اصفهان
- کارخانه توان آور آسیا
- کارخانه صنعت آرین پاژ
قیمت ورق قلع اندود
تا اینجا تلاش کردیم تا به شما بگوییم که ورق قلع اندود چیست؟ و چه کاربردهایی دارد. در مورد قیمت ورق تین پلیت هم سوالاتی وجود دارد. قیمت این ورق‌ها با توجه به وزن، قیمت قلع، نرخ ارز، وضعیت عرضه و تقاضا و… تعیین می‌شود. اگر می‌خواهید این ورق‌ها را با بهترین قیمت خریداری کنید بهتر است به صورت مستقیم با کارخانه‌های تولید کننده آن در ارتباط باشید.
شما همراهان همیشگی فولادینو به منظور آشنایی بیشتر با انواع ورق فلزی می‌توانید به مقاله اشاره شده مراجعه کنید. همچنین مجموعه فولادینو آماده ارائه به‌روزترین قیمت آهن‌آلات به شما فعالان همیشگی در صنعت فولاد است. برای اطلاع از قیمت و خرید محصول مورد نظر از طریق مسیرهای مشخص‌شده اقدام کنید.