آرماتور یا آرماتوربندی واژه‌ای آشنا در صنعت ساختمان‌سازی است که احتمالا به گوش شما آشنا بوده و بارها آن راشنیده‌اید، در واقع می‌توان گفت آرماتوربندی جزو حساس‌ترین و مهم‌ترین قسمت‌های تولید سازههای بتنی است که در استحکام و مقاومت سازه تاثیر بسیار زیادی دارد و نیاز به دقت بالا و تخصص مناسب در هنگام اجرای آن بسیار ضروری است. در این مقاله تلاش بر این شده‌است که درباره معنی کلمه آرماتور، توضیح آرماتوربندی، نحوه‌ی اجرا و نکات مهم در هنگام اجرا توضیحاتی به صورت مختصر ارائه داده شود. با ما همراه باشید.
فهرست این مطلب
آرماتور چیست؟
یکی از اشتباهات رایج در حوزه ساختمان‌سازی و آهن‌آلات تفاوت معنایی آرماتور با میلگرد است که در بسیاری از مواقع این دو کلمه به اشتباه به جای یکدیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند. به طور کلی آرماتور به میلگردی گفته می‌شود که مسلح بوده و در سازههای بتنی استفاده شده است. در واقع به میلگردی که خم و برش روی آن انجام شده است، توسط سیم آرماتوربندی بسته شده است و به عبارتی در بتن جایگذاری می‌شود، آرماتور می‌گویند.
بیشتر بخوانید: میلگرد چیست؟ انواع و کاربرد‌های آن را بشناسید
آرماتوربندی چیست؟
همانطور که اشاره کردیم آرماتوربندی یکی از مراحل مهم در اجرای ساختمان است که سازه را از لحاظ اصول مهندسی ایمن و قوی می‌کند. بتنی که در ساختمان استفاده می‌شود دارای مقاومت بالایی در برابر نیرو‌های فشاری بوده اما در برابر نیرو‌های کششی و برشی مقاومت کمی دارد و شکننده می‌باشد. جهت برطرف کردن این مشکل و تحمل نیروی کششی از آرماتور استفاده می‌شود. آرماتوربندی به قرار دادن میلگرد‌ها و سایر محصولات فلزی در کنار هم و اتصال و بستن آن‌ها به وسیله بست فلزی و یا جوش سرد گفته می‌شود که قبل از بتن‌ریزی انجام شده و باعث بالا رفتن مقاومت کششی بتن در برابر تنش‌های محیطی می‌شود.
مراحل اجرای آرماتوربندی
اجرای آرماتوربندی دارای مراحل مختلفی می‌باشد که در ادامه به ترتیب به آن‌ها اشاره کرده و توضیحاتی درباره هر مرحله خواهیم داد.
1- طراحی پروژه
در جریان ساخت یک سازه‌ی بتنی به صورت معمول یک مهندس عمران و یک معمار کار‌های مربوط به طراحی ساختمان به خصوص اطلاعات مربوط به اندازه‌ها و چگونگی قرارگیری میلگرد در بستر بتنی را انجام می‌دهند.
2- خریداری میلگرد
خرید میلگرد حتما باید با مشورت مهندس طراح انجام گیرد. در طول پروژه آرماتوربندی از آرماتور‌های متفاوتی مانند خاموت، میلگرد راستا، میلگرد سنجاقی، خرک، میلگرد رکابی و میلگرد ادکا استفاده می‌شود.
3- انتخاب روش مناسب آرماتوربندی
روش‌های مختلفی برای خم‌کردن میلگرد و ایجاد آرماتور وجود دارد که هرکدام مناسب برای سازههای بتنی خاصی می‌باشند. نکته مهم در بین تمامی روش‌ها عدم استفاده از جوشکاری برای اتصال میلگرد‌ها و استفاده از روش سرد می‌باشد. نحوه‌ی بستن آرماتور و نوع گره نیز در این مرحله مشخص می‌شود.
4- تصمیم گیری درباره چگونگی قرارگیری آرماتور و میلگرد‌ها
تصمیم‌گیری درباره چگونگی قرار گیری آرماتور‌ها در بتن نقش مهمی در استحکام سازه و رسیدن بتن به نقاط مختلف دارد.
5- چک کردن دوباره آرماتور‌ها
یکی از مراحلی که از اهمیت بالایی برخوردار است و مهندسین همیشه درباره آن توصیه می‌کنند مرحله چک کردن نهایی می‌باشد. معمولا آرماتور‌ها در حین جابه‌جایی یا فعالیت‌های مختلف ساخت و ساز دچار مشکلاتی مانند باز شدن سیم مفتول و یا شل شدن میلگرد می‌شوند که بررسی مجدد باعث پیداکردن مشکلات و حل آن‌ها می‌شود.
6- قالب‌گذاری و بتن‌ریزی
آخرین مرحله آرماتوربندی به حساب می‌اید که عملیات بتن‌ریزی انجام می‌شود.
نکات مهم در آرماتوربندی
نظارت و دقت بالا در آرماتوربندی با توجه به تخصصی بودن و اهمیت آن، از موارد مهمی به شمار می آید که هم قبل از بتن‌ریزی و هم در هنگام اجرای پروژه باید رعایت شود. در این قسمت به بررسی نکات مهم درباره آرماتوربندی و اجرای آن می‌پردازیم.
- خرید میلگرد با مشورت مهندس طراح باید صورت بگیرد، همچنین گفت وگو با آرماتوربند و مطمئن شدن از توانایی نقشه‌خوانی و کیفیت فرد مورد نظر از جمله مواردی است که حتما باید مورد بررسی قرار گرفته و با مهندس طراح هماهنگ شود.
- سالم بودن و تمیزی میلگرد‌ها از جمله عواملی است که حتما باید مورد بررسی قرار بگیرد و قبل از انجام عملیات توسط مهندس ناظر یا آرماتوربند چک شود. میلگرد‌ها نباید روغنی، رنگی و یا زنگ‌زده باشند و در صورت مشاهده آلودگی حتما باید قبل از استفاده تمیز شوند.
- برای جلوگیری از بیرون‌زدگی آرماتور‌های طولی و همچنین گسترش ترک از خاموت استفاده می شود. خاموت‌ها حتما باید به وسیله سیم آرماتوربندی (سیم مفتول) به میلگرد‌های طولی بسته‌شوند و یا به اصطلاح مهار شوند.
- برای خم‌کردن آرماتور‌ها حتما از دستگاه مکانیکی استفاده شود و این عمل نباید در دمای کمتر از 5 درجه سانتی‌گراد انجام شود، همچنین میلگرد خم شده نباید دوباره باز و مجددا خم شود.
- برای خم کردن میلگرد‌ها نباید از حرارت استفاده شود و تمامی خم‌ها باید در حالت سرد و توسط دستگاه انجام شود.
- استفاده از قیچی مخصوص برای بریدن میلگرد‌ها و عدم استفاده از دستگاه هوا.
- فاصله خاموت‌ها در ستون یا تیر با توجه به ناحیه بحرانی و غیربحرانی آن‌ها متفاوت می‌باشد. معمولا در ابتدا و انتهای تیرها و ستون‌ها( نواحی بحرانی) فاصله خاموت‌ها از یکدیگر کمتر و در اواسط تیرها و ستون‌ها( ناحیه غیربحرانی) این فاصله بیشتر می‌باشد.
- بین آرماتور‌های طولی فاصله حداقلی 2.5 سانتی‌متری نیاز می‌باشد تا دانه‌های بتن به راحتی از بین میلگرد‌ها رد شوند و همچنین پیوستگی ایجاد شده بین بتن و میلگرد از زنگ‌زدگی و خوردگی آرماتور جلوگیری می‌کند.
- رعایت نکات و ضوابط ایمنی در هنگام اجرای کار مانند تخلیه درست میلگرد و توجه به عدم آسیب دیده‌گی میلگرد و کارگران، پوشاندن میلگرد‌های انتظار، گذاشتن تخته و یا صفحه فولادی به منظور ایجاد گذرگاه برای رفت و آمد کارگران و همچنین عدم آسیب شبکه آرماتور و غیره.
نقشه آرماتوربندی
نقشه آرماتوربندی یک نقشه استاندارد است که در ابتدای کار طراحی می‌شود. این نقشه به منظور آشنایی پیمانکار با جزئیات اجرایی طرح تدوین می‌شود و اطلاعات مختلفی مانند تعداد آرماتور، فاصله آرماتور و نوع آرماتور استفاده شده در قسمت‌های مختلف سازه را به ما می‌دهد. در ادامه تصویر یک نمونه از نقشه آرماتوربندی را مشاهده خواهید کرد.
هزینه آرماتوربندی
معمولا هزینه آرماتوربندی براساس وزن میلگرد و به صورت کیلیویی تعیین می‌شود. در بعضی از موارد خاص هزینه اجرای آرماتوربندی بر اساس متراز نیز محاسبه می‌شود. به طور کلی عواملی مانند سایز و وزن میلگرد، متراژ پروژه موردنظر، محل اجرا و شرایط محیطی پروژه و همچنین ابعاد آرماتور (ابعاد چشمه و شبکه) نیز در تعیین هزینه آرماتوربندی می‌تواند تاثیرگذار باشد.
مزایا و معایب آرماتوربندی در سازههای بتنی
از مزایای آرماتوربندی در سازههای بتنی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- داشتن قدرت فشرده‌سازی و تراکم‌سازی بیشتر در بتن آرماتوردار نسبت به سایر مصالح
- افزایش استحکام کششی
- مقاومت بیشتر سازه در برابر آب و آتش
- پایداری بیشتر نسبت به سایر ساختمان‌ها
- شکل‌دهی متنوع و بهتر بتن
- هزینه‌ی نگهداری پایین و جلوگیری از انحراف ساختمان
از جمله معایب آن نیز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- هزینه نسبتاً بالای شکل‌دهی بتن آرماتوردار
- کاهش قدرت بتن‌آرمه در صورت ایجاد انقباض و پدید آمدن ترک
جمع‌بندی
در این مقاله در ابتدا با مفهوم آرماتور و تفاوت معنایی آن با میلگرد آشنا شده، سپس به تعریف آرماتوربندی، نحوه‌ی اجرا و نکات مهم و ضروری آرماتوربندی اشاره کردیم و در آخر به بررسی مزایا و معایب آن پرداختیم. جهت کسب اطلاعات بیشتر، آگاهی از آخرین قیمت و خرید محصولات فولادی می‌توانید به وبسایت فولادینو مراجعه کنید.