میکرومتر ابزاری پرکاربرد برای اندازه گیری است که به صورت گسترده در پروژه‌هایی مانند قطعه سازی، تراشکاری و… مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ابزار برای اندازه گیری داخل، خارج، ضخامت، ارتفاع و قطر وسایل به کار می‌رود. بسیاری از افراد طریقه استفاده از میکرومتر را نمی‌دانند؛ به همین دلیل در این مقاله از فولادینو تصمیم گرفتیم طرز کار با میکرومتر را برای شما بیان کنیم.
فهرست این مطلب
میکرومتر چیست؟
میکرومتر که با نام ریزسنج نیز شناخته می‌شود، نوعی ابزار برای اندازه گیری ابعاد مختلف اجسام است. این ابزار برای اندازه گیری قطعاتی از جنس‌های مختلف مانند چوب، فلز و… به کار می‌رود. از میکرومتر در صنایع گوناگونی مانند خودروسازی، هوا و فضا، پروژه‌های عمرانی، تولید ابزار ظریف، پزشکی و… استفاده می‌شود.
میکرومتر یا همان ریزسنج، قطر شیار اجسام مختلف را می‌سنجد و ضخامت لوله‌ها را اندازه گیری می‌کند. اندازه گیری ضخامت ابزار و وسایل با سایزهای مختلف از کاربردهای دیگر ریزسنج است.
انواع میکرومتر
به طور کلی میکرومترها به ۴ دسته تقسیم‌بندی می‌شوند:
میکرومتر خارجی
میکرومترهای خارجی که ضخامت جسم را اندازه می‌گیرند. این دسته از ریزسنج‌ها ابعاد خارجی قطعات کوچک را اندازه گیری می‌کنند و در ارزیابی ضخامت و قطر کاربرد دارند. میکرومتر خارجی ظاهر متفاوتی با نوع داخلی دارد. ریزسنج خارجی دارای یک قسمت کمانی شکل بوده که به عنوان قاب در نظر گرفته می‌شود. در برخی از مدل‌ها، بخش کمانی شکل دارای نوعی بالشتک انگشتی است تا گرمای بدن به آن منتقل نشود؛ زیرا گرما در دراز مدت موجب انبساط اندک فلز و تغییر در مقدار اندازه گیری شده می‌شود.
میکرومتر داخلی
میکرومترهای درونی، قطر داخلی اجسام توخالی را اندازه گیری می‌کنند و برای سنجش قطر سوراخ‌ها و فاصله شیارهای بزرگ استفاده می‌شوند. این نوع ریزسنج، ظاهری شبیه به قلم دارد و در بخش میانی خود دارای یک لوله فلزی است. چرخش این لوله موجب می‌شود میکرومتر منبسط شده و سایز قطر اندازه گیری شود. کاربرد گسترده میکرومتر داخلی در حوزه‌های مختلفی مانند مهندسی، مکانیک، تولید و مونتاژ تجهیزات صنایع خودروسازی و هوافضا است.
میکرومتر لوله‌ای
ریزسنج لوله‌ای از یک لوله استوانه‌ای تشکیل شده که داخل حلقه یا سوراخ قرار گرفته و برای اندازه گیری ضخامت لوله یا دیواره آن به کار می‌رود. با استفاده از این ابزار می‌توان قطر داخلی یا فاصله بین دو سطح موازی را با دقت بالایی اندازه گیری کرد. میکرومترهای لوله‌ای در صنایع تولیدی، ماشین کاری و پروژه‌های مهندسی استفاده می‌شوند. این ابزار می‌تواند بازه‌های بسیار کوچک را اندازه گیری کند.
میکرومتر عمقی
ریزسنج عمقی یک ابزار اندازه گیری دقیق است که در سنجش عمق شکاف یا سوراخ کاربرد دارد. میکرومتر عمقی به صورت عمودی داخل شیار یا سوراخ قرار گرفته و عمق آن را به صورت دقیق اندازه گیری می‌کند. این ابزار دارای سه میله بوده که یکی به قطعه متصل شده و دو میله دیگر بر روی صفحه معرفی قرار می‌گیرد. زمانی که میله‌های زوج تغییر می‌کنند، میکرومتر میزان عمق را اندازه گیری کرده و مقدار را نشان می‌دهد.
ویژگی‌های میکرومتر باکیفیت
میکرومترهای باکیفیت معمولاً تا حدود یک اینچ را اندازه گیری می‌کنند. اگر به ریزسنج دقیقی نیاز ندارید، می‌توانید ابزارهایی با قیمت پایین خریداری کنید که دامنه وسیع‌تری را اندازه گیری می‌کنند اما وضوح کمتری دارند.
میکرومترها از لحاظ سیستم اندازه گیری به دو دسته دیجیتال و آنالوگ تقسیم‌بندی می‌شوند. دقت ریزسنج‌های آنالوگ یا همان دستی بسیار پایین‌تر از مدل دیجیتالی است؛ به همین دلیل با قیمت کمتری به بازار عرضه می‌شوند. میکرومتر دیجیتال مقدار دقیق اندازه را به صورت رقمی در یک صفحه نمایش به شما نشان می‌دهد.
شکل نوک میکرومتر تاثیر بسیاری بر ظاهر و کارایی این ابزار دارد. اگر قصد دارید از ریزسنج برای پروژه‌های مختلفی استفاده کنید، استفاده از مدلی که دارای سر صاف است، انتخاب بهتری به شمار می‌رود. چنانچه قصد اندازه گیری اجسام گرد را دارید، انتخاب میکرومتر توپی که نوک گرد دارد مناسب‌تر خواهد بود.
اجزای میکرومتر
یک ریزسنج به عنوان ابزار دقیق اندازه گیری، از اجزای زیر تشکیل شده است:
- پوسته متحرک (ورنیه)
- پوسته ثابت (استوانه مدرج)
- فک متحرک
- فک ثابت
- جغجغه یا هرزگرد
- پیچ تثبیت
- کمان
طریق کار با میکرومتر
اولین کاری که باید انجام دهید این است که ورنیه را بچرخانید تا فک‌ها کاملاً بر روی یکدیگر منطبق شوند. در ادامه مطمئن شوید که میکرومتر صفر است. حالا با چرخاندن چپ گرد، فک متحرک را به عقب برده و قطعه‌ای که می‌خواهید آن را اندازه گیری کنید بین دو فک قرار دهید.
در این مرحله از کار با میکرومتر، باید با استفاده از پیچ جغجغه، ورنیه را به صورت راست گرد بچرخانید تا قطعه موردنظر با فک‌ها در تماس باشد. بعد از اینکه صدای پیچ جغجغه را شنیدید و قطعه به صورت دقیق بین فک‌ها قرار گرفت، دیگر نیاز نیست پیچ را بچرخانید. اگر می‌خواهید قطعه را از بین فک‌ها بردارید، فک متحرک را با استفاده از اهرم قفل ثابت نگه دارید تا بعد از برداشتن قطعه، اندازه تغییر نکند.
حالا برای خواندن اندازه باید مقدار صحیح مدرج بر روی استوانه را ثبت کنید. با کمی دقت می‌توانید این عدد را در محل قرارگیری لبه ورنیه مشاهده کنید. چنانچه به درجه‌بندی روی استوانه توجه نمایید، یک خط افقی می‌بینید که چندین خط عمودی به صورت شماره‌گذاری با فاصله بیشتری از آن قرار گرفته‌اند.
در پایین خط افقی، چندین خط درست در وسط خطوط بالایی وجود دارند که کمک می‌کنند درجه‌بندی‌های بالایی را با اختلاف ۰.۵ میلیمتر تفکیک کنید. به درجه‌بندی روی ورنیه دقت کنید و خطی که با خط افقی روی استوانه در یک راستا قرار دارد پیدا کرده و عدد به دست آمده را بنویسید.
سخن پایانی
بدون شک یکی از ابزارهای پرکاربرد در بسیاری از صنایع، میکرومتر است. انتخاب یک ریزسنج مناسب باید متناسب با کار شما و پروژه‌هایی که قرار است انجام دهید صورت بگیرد. ما در این مقاله تلاش کردیم تمامی مطالب ضروری در خصوص استفاده از میکرومتر را برای شما بیان کنیم. امیدواریم مطلب فوق برای شما مفید بوده باشد.