همانطورکه می‌دانید میلگرد یکی از اصلی‌ترین اشکال کاربرد فولاد در ساختمان‌سازی است. این محصول خود به روش‌های مختلفی اجرا می‌شود که هر یک اهداف، اشکال و ویژگی‌های خاص خود را دارند. در‌این‌میان، نقش میلگردهای بستر به‌عنوان تقویت‌کننده مصالحی مانند آجر و سفال در برابر نیروهای کششی و فشاری، بسیار مهم است. در این مقاله به این سوال پاسخ می‌دهیم که میلگرد بستر چیست و چطور استفاده می‌شود؟ در ادامه نیز نحوه تولید این محصول، برندهای معروف، کاربردها، دیگر ویژگی‌ها و ضوابط کاربری آن را مرور خواهیم کرد. با فولادینو همراه شده و همه‌ی اطلاعات لازم درخصوص این سازه‌ی میلگردی را به‌دست آورید.
شما می‌توانید قیمت میلگرد بستر را با استفاده از مسیرهای مشخص شده مشاهده کنید و با مجموعه فولاد سازان راه ابریشم در ارتباط باشید.
فهرست این مطلب
میلگرد بستر چیست و چطور تولید می شود؟
به‌طورخلاصه میلگرد بستر، سازه‌ای متشکل از دو میلگرد موازی با ابعاد نه‌چندان‌زیاد و در محدوده‌ی مفتول است که به‌صورت خرپایی یا نردبانی به یکدیگر جوش داده شده‌اند. برای اتصال دو میلگرد موازی نیز از میلگردهای کوتاه و نیز روش جوشکاری مقاومتی استفاده می‌شود. محل اصلی کاربرد این محصول، بین درزهای ملات و ردیف‌های آجرچینی در ساخت دیوار، ستون یا قسمت‌های دیگر ساختمان است. بنابراین مشخص است که این سازه‌ی میلگردی برخلاف بسیاری دیگر از انواع میلگرد، به‌جای تقویت بتن، وظیفه‌ی تقویت مصالح دیگر از جمله آجر، ملات سیمانی یا بلوک‌ها را برعهده دارد.
میلگرد بستر ، مقاومت مصالح ذکر شده را در برابر نیروهای کششی حاصل از تغییرات دمایی و فشارهای عمودی افزایش می‌دهد. به‌این‌ترتیب ترک‌های ایجاد شده در آن‌ها امکان پیشرفت و بزرگتر شدن نخواهند داشت و دیوار، ستون و غیره پس از خشک شدن اولیه، انبساط و انقباض‌های بعدی را به‌خوبی تحمل خواهند کرد. دلیل اصلی این خاصیت میلگرد، ضریب انبساط دمایی نسبتا برابرش با این مصالح است.
محل نصب میلگرد بستر معمولا مرطوب بوده و از نظر حضور عوامل خورنده شیمیایی، پرخطر محسوب می‌شود. به همین دلیل لازم است که میلگرد یا مفتول به‌کاررفته در تولید این محصول، حتما از نوع ضد زنگ یا استنلس‌استیل یا حداقل گالوانیزه باشد. یک میلگرد پوسیده در بافت دیوار نه‌تنها به مقاومت آن کمکی نمی‌کند، بلکه سبب کاهش استحکام آن نیز می‌شود. بسیاری از ویژگی‌های کیفی میلگردهای مورداستفاده در این سازه، در استاندارد بین‌المللی انجمن آزمایش و مواد آمریکا، ASTM شرح داده شده است.
بیشتر بخوانید: میلگرد چیست؟
تاریخچه استفاده از میلگرد بستر
مانند بسیاری دیگر از پیشرفت‌های حاصل‌شده در ساختمان‌سازی و به‌ویژه در مورد کاربرد مقاطع فولادی در این صنعت، تاریخچه تولید و استفاده از میلگرد بستر نیز به ابتدای قرن ۱۹ میلادی در اروپا بازمی‌گردد. در آن زمان، کشورهای انگلیس و فرانسه از پیشروهای ساخت‌وساز در اروپا بودند. در زبان انگلیسی و نیز تجارت و مهندسی بین‌الملل به این مقطع جوشکاری‌شده، Bed Joint Reinforcement یا Masonry Reinforcement گفته می‌شود.
پس از اروپا و در اواخر قرن نوزدهم، مهندسان آمریکایی از ایده‌ی تقویت سازه‌های آجری و سیمانی با میلگرد بستر استقبال کردند. حدود هفتاد سال پیش برای اولین بار در این کشور آیین‌نامه‌ای برای استفاده از این محصول تنظیم شد که بعدا از سوی بسیاری دیگر از کشورهای صنعتی، مورد استقبال قرار گرفت. با‌این‌حال امروزه کشورهای صنعتی اروپایی، هند، چین، کانادا و غیره، استانداردهای ملی خودشان را برای استفاده از این محصول دارند. در کشور ما نیز تقویت مصالح به این روش دهه‌هاست که انجام می‌شود.
کارخانه‌های معروف تولید کننده میلگرد بستر
طی سال‌های اخیر، کارخانجات متعددی در کشور اقدام به تولید این محصول به شکل پیش‌آماده کرده‌اند که از‌آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- گروه تولیدی صنعتی فایف اصفهان
- آوین صنعت اراک
- فراسازان آویژه تهران
تفاوت میلگرد بستر با والپست
وال پست چیست؟ والپست یا وادار، نوعی کلاف عمودی یا افقی ساخته‌شده از نبشی و در مواردی میلگرد است که میان‌قاب‌های سازه‌ای و غیرسازه‌ای را به اسکلت ساختمان وصل می‌کند.
اما تفاوت آن با میلگرد بستر چیست؟ علی‌رغم اهداف و کاربردهای مشابه، این دو در اجرا و متریال اولیه دارند. به‌طورکلی والپست، مقاومت بیشتری در برابر نیروهای برشی دارد؛ اما هزینه‌های اجرایی آن نیز بیشتر است.
مشخصات و انواع میلگرد بستر
ضخامت میلگرد مورد استفاده در تولید میلگرد بستر ، حداقل چهار میلیمتر با کمی اختلاف در نظر گرفته می‌شود. حداکثر قطر مفتول نیز می‌تواند نصف ضخامت ملاتی باشد که قرار است در آن دفن شود. همچنین تجاوز قطر این مقطع از هشت میلیمتر، مطابق آیین‌نامه‌های داخلی و بسیاری از آیین‌نامه‌های بین‌المللی مجاز نیست. لازم به ذکر است که در صورت تصمیم به استفاده از این روش مقاوم‌سازی، قطر ملات بستر نیز با محدودیت مواجه شده و نمی‌تواند از ۱۶ میلیمتر فراتر رود.
با‌این‌حال، گاهی ضخامت بستر نصب مفتول‌ها از چهار میلیمتر کمتر است. در این موارد که به‌خصوص در نصب بلوک‌های AAC شاهد آن هستیم از مفتول‌هایی با مقطع مستطیلی استفاده می‌شود. این محصول به‌طورکامل در ملات مدفون شده و سطح تماس و درگیری بیشتری با آن پیدا می‌کند. طول قطعات بریده‌شده و فاصله‌ی آن‌ها از یکدیگر، بسته به محل نصب متقاوت است.
از دیگر مشخصات میلگرد بستر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- حداقل تنش تسلیم: ۴۵۰ مگاپاسکال
- حداقل تنش نهایی: ۵۵۰ مگاپاسکال
- نسبت تنش نهایی به تسلیم: حداقل یک به دو
- نوع میلگردهای: آجدار با استانداردهای A2 تا A4
- نوع میلگردهای اتصال: ساده با استاندارد A1
- فاصله دو میلگرد موازی از یکدیگر: پنج تا ۱۱ سانتی متر
میلگرد بستر بر اساس جنس در دو نوع فولاد گالوانیزه و ضد زنگ و از نظر ظاهر در دو نوع خرپایی و نردبانی تولید می‌شود.
کاربردهای میلگرد بستر چیست؟
میلگرد بستر نه‌تنها سبب افزایش مقاومت تنشی ملات و مصالح می‌شود؛ بلکه مقاومت کلی ساختمان را در برابر نیروهای خارجی مانند طوفان و زلزله افزایش می‌دهد. این تکنیک، همچنین مقاومت مصالح در برابر چسب‌های دیوار را تقویت می‌کند. این سازه‌ی فولادی سبب نظم بهتر دیوارچینی و یکپارچگی اصطلاحا دوخت دیوار نیز می‌شود.
از مهم‌ترین محل‌های کاربرد میلگرد بستر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- دیوارهای سفالی، آجری، ملات سیمانی، باربر، غیر باربر
- دهانه‌های بلند
- افزایش طول دیوارها
- آجرچینی به روش توده‌ای
- دیوارهای دارای درب و پنجره یا دیوارهای بازشو
- دیوارهای بلوک سیمانی، لیکا، هبلکس، ACC وغیره
- ستون‌ها
- اتصال دیوارهای متقاطع به یکدیگر
- جداسازی دیوار و ستون و درعین‌حال اتصال آن‌ها به یکدیگر به کمک یونولیت و در نتیجه، کاهش نیروی داخلی دیوار
- اتصال بازشوها
- یکنواخت کردن پلاستر دیوار و کاهش ضخامت آن
آیین‌نامه، ضوابط اجرایی و نحوه اجرای میلگرد بستر
در سال ۱۳۹۲ در کشور ما آیین‌نامه‌ی ملی استفاده از میلگرد بستر به تصویب رسید. بسیاری از موارد این آیین‌نامه، مشابه آیین‌نامه‌های بین‌المللی بوده و در اجرای میلگرد بستر باید بندهای آن را رعایت کنید. از مهم‌ترین نکات اجرایی این سازه نیز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بست باید به شکل افقی روی سازه متصل شود
- از تفنگ، پیچ، رول بولت و میخ‌های فلزی مخصوص برای اتصال بست استفاده کنید
- فاصله‌ی چهار طرف بست، حداقل چهار سانتی‌متر باشد
- در ۲۰ سانتی‌متر انتهایی، میلگرد را با خمش ۹۰ درجه‌ای درون بست قرار دهید
- حداقل ضخامت ملات برای مدفون کردن میلگرد ۱٫۵ سانتی‌متر است.
- درصورتی که طول دیوار بیشتر از ۳٫۶ متر است یک همپوشانی ۲۵ سانتی‌متری یا ۷۵ برابری قطر میلگرد نیاز است.
- درصورت نصب در دیوارهای بازشو باید از هر طرف دهانه‌ی درب یا پنجره، حداقل ۶۰۰ میلیمتر ادامه یابد.
- استفاده از میلگرد به این شکل، نیازی به دوغاب ندارد.
روش اجرای میلگرد بستر نیز به یکی از دو صورت زیر است:
- اجرای عمودی میلگرد بستر؛ در این روش، سازه‌ی بستر به شکل عمودی بین واحدهای بنایی قرار گرفته و تا سقف بالا می‌رود. دراین‌صورت دیوارچینی تا پیش از رسیدن به سقف متوقف می‌شود. فاصله‌ی خالی با ناودانی و ملات پر خواهد شد.
- اجرای افقی؛ که معمول‌ترین روش اجرای میلگرد بستر بوده و طی آن، آرماتورها با فواصل معین بین آجرها یا بلوک‌ها قرار گرفته و به اسکلت متصل می‌شوند.
محاسبه مقدار و وزن میلگرد بستر
محاسبه‌ی وزن میلگرد بستر ، پیش از خرید یا تولید آن، لازم و ضروری است. برای این منظور ابتدا باید وزن میلگردها را با یکی از فرمول‌های زیر محاسبه کنید:
- W= r2*3.14*L*7.8/1000
- W= R2/162
شاخص‌های این فرمول عبارتند از:
- W= وزن میلگرد به کیلوگرم
- R= شعاع میلگرد به میلیمتر
- R= قطر میلگرد به میلیمتر
- L: طول میلگرد به میلیمتر
فرمول دوم، امروزه بیشتر از فرمول اول استفاده شده و مطابق استاندارد ISO 3132 است.
پس از محاسبه‌ی وزن میلگردهای مورد استفاده باید نسبت حجم میلگرد بستر و حجم محل نصب آن را بسنجید. مطابق قوانین ملی ساختمان، مجموع سطح مقطع میلگردها باید ۰٫۰۰۰۷ سطح مقطع محل نصب آن مانند دیوار یا ستون باشد. به‌طورمعمول به ازای هر ۴۰ سانتی‌متر ارتفاع، یک ردیف میلگرد بستر استفاده می‌شود. لازم به ذکر است که این تکنیک مقاوم‌سازی کمتر از ۰٫۵ درصد هزینه‌های ساخت را در بر گرفته و نسبت به روش‌های دیگر بسیار مقرون‌به‌صرفه‌تر است.
جمع‌بندی
امروزه استفاده از میلگرد بستر به‌ویژه در مناطق زلزله‌خیز تبدیل به یک ضرورت شده است. این محصول سبب طول عمر بیشتر دیوار، ستون، دهانه‌ها و هر مکان و مصالح دیگری می‌شود که در آن قرار می‌گیرد. علی‌رغم مقرون‌به‌صرفگی این روش در مقایسه با دیگر راه‌کارها، هزینه‌ی آن همچنان برای سازنده‌ها مهم است.
اصلی‌ترین عوامل موثر در قیمت میلگرد بستر ، قیمت مواد اولیه، نوع آن اعم از نردبانی یا خرپایی، آلیاژ مواد اولیه و هزینه‌های حمل‌ونقل هستند. به‌منظور خرید میلگرد بستر از بهترین تولیدکننده‌های این محصول و با قیمت رقابتی، وب‌سایت فولادینو به‌عنوان یکی از شرکت‌های فعال در زمینه فروش مقاطع فولادی کشور در کنار شماست.