صنعت حمل‌ونقل به سخت‌افزارها و تجهیزات بسیاری وابسته است که بدون آن‌ها امنیت و سلامت بار در مسافتی‌های طولانی از بین‌شهری گرفته تا بین‌قاره‌ای به‌خطر می‌افتد. یکی از مهم‌ترین این تجهیزات کانتینر است. سازه‌ای عمدتا مکعبی‌شکل که از انواع فلزات به‌خصوص فولاد ساخته می‌شود. در حالی که بسیاری از ما نگاه ساده‌انگارانه‌ای به این محصول داریم، این سازه ویژگی‌ها، استانداردهای خاص خود و نیز انواع متعددی دارد.
در این مقاله ضمن تعریف کانتینر چیست، به مرور جزئیاتی درباره‌ی ابعاد استاندارد و واحد شمارش آن پرداخته و سپس انواع کانتینر را معرفی می‌کنیم. در آخر نیز به مباحثی مانند مزایا، کانتینراسیون، تفاوت این محصول با کانکس و روش تولید آن می‌پردازیم. با فولادسازان راه ابریشم همراه شده و با یکی از مهم‌ترین ملزومات صنعت حمل‌ونقل آشنا شوید.
فهرست این مطلب
کانتینر چیست؟
کانتینر حمل کالا، سازه‌ای حجیم، مستحکم، مقاوم به ضربه و انواع حوادث است که از انواع ورق‌های فلزی، چوب، پلاستیک و دیگر مواد ساخته می‌شود. این سازه، انواع بار از مواد غذایی گرفته تا شیمیایی و غیره را درون خود به‌شکلی امن و منظم جای می‌دهد. در نهایت نیز روی پالت‌های مخصوص نصب شده و سوار بر انواع وسایل نقلیه‌ی کامیون، کشتی، هواپیما و قطار جابجا می‌شود. این محصول دارای پایه و سازوکاری برای بارگیری و تخلیه‌ی بار آسان مانند انواع چرخ، قفل، مسیر حرکت لیفتراک است. برخی کانتینرها از نظر دمایی و جریان هوا، ایزوله و برخی دیگر، دارای مکانیسم تهویه هستند.
آشنایی با تاریخچه کانتینر
مسلما بشر از ابتدا برای جابجایی بار در مسافت‌های طولانی و به‌خصوص در تجارت‌های بین‌المللی از محفظه‌هایی برای حمل‌ونقل استفاده می‌کرده است. اما ردپای کانتینرهای امروزی به قرن هجدهم میلادی در تجارت‌های دریایی اروپاییان می‌رسد. زمانی‌که آن‌ها با انقلاب صنعتی خود در پی کشف جهان و باز کردن مسیر تجارت‌شان به نقاط مختلف بودند. با این حال، ساخت اولین کانتینرهای مدرن تا قرن بیستم به‌طول انجامید.
در سال ۱۹۵۶ بود که مالکوم مک لین (Malcolm Mclean)، تاجر و کارآفرین آمریکایی، کشتی کانتینری را ابداع کرد. کشتی او Ideal X نام داشت. تا پیش از آن از کشتی‌های معمول باری برای ترانزیت کالا استفاده می‌شد. این ابداع، ضرورت تولید کانتینرهای استاندارد را ایجاب کرد که در سال‌های بعد، توسط کارآفرینان آمریکایی و اروپایی توسعه یافت. در اواخر دهه‌ی ۵۰ میلادی، سازمان ISO استانداردهایی برای این سازه تعریف کرد تا با همه‌ی بنادر و کشتی‌ها سازگار شود. در حال حاضر، میلیون‌ها کانتینر در سراسر جهان در حال گردش هستند.
معنی کانتینر به انگلیسی
کلمه‌ی Container در زبان انگلیسی به معنی نگهدارنده یا مخزن است. البته آنچه ما در زبان فارسی به‌عنوان کانتینر می‌شناسیم، در صنعت و به زبان بین‌المللی Shipping Container نامیده می‌شود. عبارتی که به معنی مخزن یا محفظه‌ی حمل‌ونقل است.
واحد شمارش کانتینر چیست؟
کانتینرهای با طول ۲۰ فوت به TEU و انواع ۴۰ فوتی به FEU معروف هستند. این دو عبارت و به‌خصوص TEU به‌عنوان واحد شمارش کانتینر نیز به‌کار می‌روند. TEU مخفف Twenty-foot Equivalent Unit به معنی واحد معادل بیست فوت است.
ابعاد استاندارد کانتینر چیست؟
مطابق استاندارد سازمان ISO، ابعاد استاندارد کانتینرها به شرح زیر هستند:
- ارتفاع: ۱۰ فوت (۳٫۰۴۸ متر)، عرض: ۲۰ فوت (۶٫۰۹۶ متر) و طول: ۴۰ فوت (۱۲٫۱۹۲ متر)
- ارتفاع: هشت فوت و ۶ اینچ (۲٫۴۶۳۸ متر)، عرض: هشت فوت (۲٫۴۳۸۴ متر) و طول: ۲۰ یا ۴۰ فوت
- وزن کانتینرها نیز بین ۶۰۰۰ تا ۷۵۰۰ پوند یا ۲۷۲۱٫۵۵۴ تا ۳۴۰۱٫۹۴۳ کیلوگرم است
هفت نوع مهم کانتینر را بشناسید
کانتینر، بیش از هر چیز بر اساس شکل ظاهری و کاربردش به انواع مختلفی تقسیم می‌شود که در این بخش، هفت نوع اصلی آن‌ها را بررسی می‌کنیم.
۱) کانتینر حمل بار خشک
اگر می‌پرسید که معمول‌ترین کانتینر چیست؟ پاسخ Dry Storage Container یا کانتینر حمل بار خشک است. سازه‌ای عمدتا به‌طول ۲۰ تا ۴۵ فوت که برای حمل کالاهای خشک از آن استفاده می‌شود. آن‌ها فاقد امکاناتی مانند کنترل دما هستند و به‌خصوص در کارگوهای هوایی کاربرد دارند.
۲) کانتینر قفسه تخت
این نوع کانتینر که به آن Flat Rack Container گفته می‌شود تنها اضلاع کف و طرفین مکعب را شامل شده و فاقد دو ضلع کناری دیگر و ضلع فوقانی است. این سازه عمدتا در طول ۲۰ تا ۴۰ فوت تولید و برای حمل بارهای بسیار حجیم استفاده می‌شود. برخی از انواع آن قابل‌جمع‌شدن هستند و دیواره‌های اضافه‌ای دارند که می‌توانند به قاب متصل شوند.
۳) کانتینر بدون سقف
به این محصول Open Top Container گفته می‌شود و برای حمل بارهای خشک و عمدتا فله‌ای کاربرد دارد. با این حال، یک سقف پلاستیکی نیز برای آن ساخته می‌شود تا از بار در برابر باران، آلودگی و دیگر عوامل جوی محافظت کند. عدم وجود سقف، بارگیری و تخلیه‌ی بار را آسان‌تر می‌کند.
۴) کانتینر کنار بازشو
به این کانتینر در زبان بین‌المللی ترانزیت، Open Side Container گفته می‌شود. یکی از اضلاع طولی این محصول به طور کامل قابلیت باز شدن دارد. به این ترتیب، بارهای حجیمی که نمی‌توانند از ضلع کوتاه‌تر عبور کنند، راحت‌تر وارد کانتینر می‌شوند.
۵) کانتینر یخچالی
Refrigerated یا Reefer کانتینر، در حمل‌ونقل مواد حساس به دما از جمله مواد غذایی، شیمیایی و دارویی استفاده می‌شود. این محصول به امکاناتی مانند کنترل دما، تبرید، برق و غیره مجهز است. بازه‌ی دمایی این کانتینرها بین ۴۰ تا منفی ۶۵ درجه سانتی‌گراد است.
۶) کانتینر تانکی
نوع خاصی از Container که از آن عمدتا برای حمل مایعات استفاده می‌شود، تانک نام دارد و به شکل استوانه ساخته می‌شود. این استوانه، البته روی یک پایه‌ی مکعب مستطیل به‌منظور جلوگیری از حرکت، نصب می‌شود. Tank برای حمل بارهای خشک فله‌ای مانند شکر و حبوبات نیز کاربرد دارد. داخل این سازه، نسبت به کانتینرهای معمول، مقاوم‌سازی بیشتری در برابر خوردگی انجام می‌شود.
۷) کانتینر نیمه ارتفاع
به این محصول در زبان بین‌المللی Half Height Container گفته می‌شود. ویژگی بارز آن نیز ارتفاع تقریبا نصفه‌اش در مقایسه با کانتینرهای معمول است. از این سازه، برای حمل مواد معدنی مانند زغال‌سنگ، مصالح، سنگ و غیره که به بارگیری و تخلیه‌ی آسان نیاز دارند، استفاده می‌شود.
مزیت استفاده از کانتینر و نقش آن در حمل و نقل
از مهم‌ترین مزایای استفاده از کانتینر در ترانزیت کالا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- استحکام و محافظت عالی از انواع بار
- مقاومت در برابر شرایط آب‌و‌هوایی مختلف
- طول عمر طولانی و دارای ارزش‌های زیست‌محیطی
- قابلیت افزودن ویژگی‌های کنترلی متعدد
- سهولت در بارگیری، کنترل بار و تخلیه
- قابلیت سفارشی‌سازی مانند افزودن پنجره، درب، عایق‌کاری بیشتر و برندینگ
- یکنواختی استانداردهای تولید در سراسر جهان
این مزایا سبب شده‌اند که امروزه از کانتینر نه‌فقط برای حمل‌ونقل بار؛ بلکه برای مصارف خاص‌تری مانند راه‌اندازی فروشگاه‌های موقت، ساخت استخر شنا، محفظه‌های نگهداری از کالا در انبار و سردخانه، اقامت‌گاه و مسکن موقت نیز استفاده شود.
به کل فرآیند ارسال با کانتینر و جاسازی بار در این سازه‌ها، کانتینراسیون (Containerization) گفته می‌شود. در این خدمات، این امکان وجود دارد که چندین محموله با فرستنده‌های مختلف در درون یک کانتینر، جاسازی یا ادغام شوند. به این ترتیب، فرستنده‌هایی که حجم بار چندان زیادی هم ندارند، می‌توانند ضمن کاهش هزینه‌ی اجاره‌ی کامل یک کانتینر، از مزایای آن بهره‌مند شوند. این خدمات به طور کلی، ترانزیت کالا را ارزان‌تر و بهینه‌تر می‌کند.
تفاوت کانکس و کانتینر چیست؟
بسیاری از ما دو مفهوم کانتینر و کانکس (Conex) را اشتباه می‌گیریم. در حالی که هر دو شباهت‌های ظاهری زیادی با یکدیگر دارند و حتی از متریال مشابهی تولید می‌شوند، اما در کاربری و کیفیت ساخت با یکدیگر تفاوت‌هایی دارند. کانکس، در حقیقت نوعی کانتینر با ابعاد بزرگ است که پس از جنگ جهانی دوم، توسط ارتش آمریکا با عنوان Container Express و به منظور حمل تجهیزات نظامی ساخته شد. این سازه از ورق‌های موج‌دار و سنگین تولید می‌شود.
کانکس رفته‌رفته به سازه‌ای با قابلیت سکونت تغییر کاربری داده است. امروزه این محصول به‌همراه درب نفررو و پنجره نیز تولید می‌شود. آن‌ها الزامات عایق‌بندی کمتری دارند اما در عوض، قابل‌نصب روی زمین هستند. از کانکس بیشتر به‌عنوان محل استقرار نیروی انسانی در پروژه‌ها یا سازه‌های خدماتی موقت، مانند سرویس‌های بهداشتی استفاده می‌شود. کیوسک‌های فروش بلیط و مطبوعات، عمدتا کانکس هستند.
نحوه تولید کانتینر چگونه است؟
اما روش تولید کانتینر چیست؟ همانطور که قبلا هم اشاره کردیم، این سازه غالبا از ورق‌های فولادی ساخته می‌شود. این فلز از مقاومت بسیار بالایی در برابر ضربه، فشار و حریق برخوردار است. به‌منظور جلوگیری از پوسیدگی آن در برابر رطوبت و مواد شیمیایی نیز یا آن را گالوانیزه می‌کنند یا اساسا کانتینر را از آلیاژ فولاد ضدزنگ (Stainless Steel) می‌سازند.
ورق‌های پیش‌تولیدشده را به هم جوش داده و در نهایت کل سازه را تولید می‌کنند. در درون کانتینر، ممکن است از مواد اضافه‌تری مانند انواع فایبرگلاس، مواد پلیمری یا پشم شیشه برای حفاظت بیشتر از بار یا ایزوله‌کردن محیط از نظر دمایی و یا افزایش مقاومت در برابر حریق استفاده کنند.
دیگر مراحل مهم تولید کانتینر عبارتند از:
- ایمن‌سازی درب‌ها با انواع قفل‌های پیچیده و سنگین
- تعبیه‌ی نقاط اتصال داخلی به‌منظور جلوگیری از حرکت بار حین حمل‌ونقل
- ساخت محل ایست لیفتراک که به این وسیله‌ی نقلیه برای بارگیری و تخلیه‌ی بار کانتینر کمک می‌کند.
کانتینر؛ خدمتگزار مهم صنعت حمل و نقل
بسیاری از محصولات و حتی مواد غذایی که از آن‌ها استفاده می‌کنیم، احتمالا پس از تولید در درون یک کانتینر قرار گرفته و سوار بر کشتی، هواپیما و دیگر وسایل نقلیه، تا شهر یا کشور ما حمل می‌شوند. Container،این سازه‌ی عمدتا فولادی بیش از ۱۰۰ سال است که نقش مهمی در صنعت حمل‌ونقل دنیا دارد. در حال حاضر، حدود ۱۷ میلیون از آن در زمین و آسمان کره‌ی زمین در حال گردش هستند. بر اساس گزارش وبسایت Billie Box، آن‌ها در طول سال حدود ۲۰۰ میلیون سفر انجام می‌دهند. هلدینگ Singamas، CXIC و W&K و Maersk از شناخته‌شده‌ترین تولیدکننده‌های کانتینر در دنیا هستند.
شما می‌توانید به منظور اطلاع از قیمت انواع ورق و سایر محصولات فولادی به وبسایت فولادینو مراجعه کرده و از سایر خدمات این مجموعه استفاده کنید.