یکی از محصولات صنعتی که در سال‌های اخیر مورد توجه معماران، طراحان و هنرمندان قرار گرفته «ورق کورتن» است. ورق کورتن که به آن «ورق هوازده» نیز گفته می‌شود، نوعی ورق فولادی است که امروزه بیشتر در پروژه‌های ساختمانی استفاده می‌شود که در معرض فضای باز قرار دارند. این ورق، سطحی اکسیدی به رنگ زنگ آهن دارد و به دلیل وجود همین لایه اکسیدی خوش‌رنگ، نیاز به رنگ‌آمیزی ندارد. جالب است بدانید که رنگ طبیعی ورق کورتن به عنوان یک آپشن بصری زیبا در معماری و طراحی در نظر گرفته می‌شود. در این مطلب از «فولادینو» به این سوال پاسخ می‌دهیم که ورق کورتن چیست و ویژگی‌ها و کاربردهایش بررسی می‌کنیم تا به عنوان یک راهنمای اولیه آن را مورد استفاده قرار دهید.
فهرست این مطلب
ورق کورتن چیست؟
ورق کورتن (Cor-Ten) نوعی ورق فولادی است که در برابر خوردگی مقاوم است و استحکام بالایی دارد. نام این ورق از ترکیب دو واژه Cor که بخشی از واژه Corrosion Resistance است و Ten که از واژه Tensile Strength گرفته شده، ساخته شده است. ورق کورتن اولین بار در دهه ۱۹۳۰ در آمریکا و برای ساخت واگن‌های زغال سنگ تولید شد، اما به مرور مورد توجه سایر صنایع به ویژه صنعت ساخت و ساز قرار گرفت. امروزه کورتن به عنوان یکی از زیباترین و بادوام‌ترین فلزات موجود در بازار شناخته می‌شود.
ظاهر خاص ورق کورتن
هنگامی که ورق کورتن در فضای باز و در معرض هوا و رطوبت قرار می‌گیرد، به مرور زمان لایه‌ای زنگ‌زده از اکسید سبک در سطح آن ایجاد می‌شود. این لایه درواقع از بخش زیرین محافظت کرده و از خوردگی بیشتر ورق فلزی جلوگیری می‌کند. کورتن به دلیل رنگ نارنجی روشن متمایل به قهوه‌ای خود که مربوط به لایه زنگ‌زده روی آن است، به راحتی شناخته می‌شود.
ورق کورتن نه تنها نیازی به رنگ‌آمیزی ندارد بلکه با گذشت زمان و تغییر رنگ لایه زنگ‌زده روی آن، زیباتر به نظر می‌رسد. در واقع با هوازدگی سطح ورق، رنگ آن به مرور به نارنجی و قهوه‌ای روشن تبدیل می‌شود. در گذشته این ورق، فلز منتخب برای ساخت کانتینرها و سایر عناصر حمل و نقل بود؛ اما به دلیل ویژگی‌های ظاهری و فیزیکی خود به مرور مورد توجه هنرمندان، معماران و طراحان قرار گرفت و به کارگاه‌های ساختمانی و هنری راه پیدا کرد.
فرآیند تولید ورق کورتن
فلز کورتن به صورت ورق تولید می‌شود و معمولاً ضخامت آن یک چهارم اینچ است. علی‌رغم آنکه این ورق ظاهراً نازک است، اما فلزی بسیار محکم و بادوام است. برای تولید ورق کورتن، فلزاتی از جمله نیکل(Ni)، مس(Cu) و کروم(Cr) به فولاد پایه اضافه می‌شوند و در نتیجه‌ی ترکیب این مواد، ورق فولادی محکم کورتن ساخته می‌شود. عناصر نیکل، مس و کروم نقش مهمی در افزایش مقاومت کورتن در برابر خوردگی دارند.
لازم به ذکر است که فولاد به خودی خود از استحکام کششی بالایی برخوردار است؛ بنابراین با افزودن نیکل، مقاومت آن در دمای پایین افزایش چشمگیری پیدا می‌کند. اگرچه در صورتی‌که ورق کورتن برای طولانی مدت در معرض شرایط جوی ناپایدار قرار بگیرد، یک لایه زنگار بسیار نازک بر روی سطح آن ایجاد می‌شود؛ اما همین لایه علاوه بر بخشیدن ظاهری زیبا به ورق، به عنوان یک عایق طبیعی برای جلوگیری از خوردگی فلز عمل می‌کند. برای دانستن اطلاعات جامع‌تر در مورد چیستی فولاد کورتن و فرایند تولید آن پیشنهاد می‌شود بلاگ “فولاد کورتن یا هوازده چیست” را مورد مطالعه قرار دهید.
ویژگی‌های ورق کورتن چیست؟
ورق کورتن به دلیل برخورداری از یک سری ویژگی‌های منحصر به فرد، کاربرد فراوانی دارد و به عنوان یکی از محبوب‌ترین ورق‌های فولادی در بازار شناخته می‌شود. مهم‌ترین ویژگی‌های ورق کورتن عبارتند از:
مقاومت در برابر خوردگی
این محصول به دلیل داشتن عناصر ترکیبی از جمله کروم، نیکل و مس، دارای خواص فوق‌العاده‌ای است که آن را کاربردی و محبوب کرده است. از مهم‌ترین این خواص «مقاومت در برابر خوردگی» است که هم به دلیل ترکیب آلیاژها و هم به علت تشکیل لایه نازک اکسیدی در سطح آن، تقویت می‌شود.
بدون نیاز به رنگ‌آمیزی
لایه اکسید ایجاد شده بر روی سطح ورق کورتن موجب می‌شود که دیگر نیازی به رنگ آمیزی نداشته باشد، بلکه با گذشت زمان خوشرنگ‌تر هم می‌شود. همین عدم نیاز به رنگ‌آمیزی، استفاده از این محصول را در بسیاری از موارد مقرون به‌صرفه می‌کند.
مناسب برای جوشکاری
کربن موجود در کورتن باعث می‌شود که نسبت به سایر ورق‌های فولادی، جوش پذیری بهتری داشته باشد. برای جوش دادن قطعات کورتن می‌توان از انواع روش‌های جوشکاری مانند جوشکاری آرگون و جوشکاری زیرپودری استفاده کرد.
دوام و عمر طولانی
این ورق به دلیل مقاوم بودن در برابر شرایط جوی نامساعد، برخورداری از استحکام بالا و وجود لایه اکسید در سطح خود که در نقش عایق طبیعی عمل کرده است و باعث جلوگیری از خوردگی آن می‌شود و نسبت به سایر فلزات، دوام و طول عمر بیشتری دارد.
بازار پویا و حجم تولید بالا
این محصول به صورت مداوم تولید و به بازارهای جهانی عرضه می‌شود؛ بنابراین همیشه در دسترس و قابل تهیه است. جالب است بدانید که حجم تولید ورق کورتن در سال ۲۰۱۳ در حدود ۳ میلیون تن بوده است. در کشور ما نیز کارخانه فولاد مبارکه اقدام به تولید این ورق نموده؛ هرچند که بازار خرید و فروش ورق کورتن در ایران آنچنان رونق خاصی ندارد و بالتبع تامین‌کنندگان مختلف بصورت روتین اقدام به اعلام قیمت این مقطع فولادی نمی‌کنند.
شکل‌پذیری
به دلیل قابلیت شکل‌پذیری این ورق با انواع روش‌های سرد و گرم، دست طراحان، مهندسین و حتی هنرمندان برای استفاده از آن باز است و می‌توانند آن را به راحتی به اشکال مورد نظر تغییر دهند.
انواع ورق کورتن
ورق کورتن دارای دو نوع گرید است که بر اساس نوع ترکیبات و کاربرد آنها تقسیم‌بندی و شناخته می‌شوند. این دو نوع عبارتند از:
کورتن نوع A
کورتن A دارای مقدار قابل توجهی فسفر است که در مصارف تزئینی و دودکش‌های گازی کاربرد دارد. این گرید از کورتن، اگر با روش نورد گرم تولید شود، ضخامت آن ۲ الی ۱۲ میلی‌متر است؛ همچنین اگر با روش نورد سرد تولید شود، ضخامت آن نیم الی ۳ میلی‌متر خواهد بود.
کورتن نوع B
کورتن B بیشتر در ساخت سازه‌های سنگین و تجهیزات صنایع باربری کاربرد دارد. کورتن نوع B به روش نورد گرم تولید می‌شود و دارای انواع ضخامت از ۲ الی ۴۰ میلی‌متر است.
کاربرد ورق کورتن
ورق کورتن به دلیل خواص فیزیکی و ظاهری خود، همچنین تولید انبوه و مقرون به صرفه بودن، در حوزه‌های گوناگون کاربرد گسترده‌ای دارد. بیشترین موارد کاربرد ورق کورتن عبارتند از:
- ساخت انواع برج و پل
- نماسازی ساختمان
- ساخت انواع وسایل نقلیه
- ساخت سیستم‌های اگزوز
- ساخت مجسمه و اشکال دکوراتیو در فضای باز
- کاربرد در نیروگاه‌ها
نمونه‌های معروف استفاده از ورق کورتن
امروزه نمونه‌های معروفی در اقصی نقاط دنیا وجود دارند که در طراحی یا معماری آنها، از ورق کورتن به عنوان عنصری زیبا استفاده شده است. یکی از این موارد معروف، مجسمه‌ای به نام «فرشته شمال» (Angel of the North) واقع در شمال کشور انگلستان است. این مجسمه زیبا که از ورق کورتن ساخته شده ارتفاعی بیش از ۲۰ متر دارد و عرض بال‌های آن به ۵۴ متر می‌رسد.
همچنین در نمای «مرکز بارکلیز» واقع در بروکلین نیویورک، ورق کورتن به کار رفته است. نمونه جالب دیگر، «برج فولادی ایالات متحده» است. این برج فولادی که ساخت آن در سال ۱۹۶۷ در پنسیلوانیای آمریکا آغاز شد و در سال ۱۹۷۱ به پایان رسید، ۸۴۱ فوت ارتفاع دارد و هنوز بلندترین ساختمان شهر است. در معماری این بنا نیز ستون‌های فولادی کورتن دیدن می‌شود.
نتیجه‌گیری
یکی از محبوب‌ترین و در عین‌حال مقاوم‌ترین فلزات پرکابرد موجود در بازار جهانی که مورد توجه هنرمندان و معماران قرار دارد، ورق کورتن است. این محصول دارای استحکام زیاد و مقاومت در برابر خوردگی است؛ زیرا ایجاد یک لایه اکسید‌شده در سطح آن، باعث محافظت بیشتر لایه زیرین فلز در برابر خوردگی می‌شود. از طرفی همین لایه زنگ‌زده، به کورتن رنگی طبیعی و زیبا می‌بخشد که به عنوان ویژگی منحصر به فرد آن به شمار می‌رود.
جالب‌تر اینکه کورتن به دلیل همین لایه اکسید روی سطح خود نیاز به رنگ کردن ندارد و مصرف کننده را از صرف هزینه رنگ‌آمیزی بی‌نیاز می‌کند. همچنین به دلیل خواص فیزیکی و شیمیایی ویژه‌ای که دارد، علاوه بر قابلیت شکل‌پذیری مطلوب، می‌توان قطعات آن را با روش‌های متنوع به هم جوش داد. ورق کورتن در ساخت انواع برج، پل، نمای ساختمان و مجسمه به کار برده می‌شود. جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره قیمت ورق کورتن و سایر محصولات فلزی، با راه‌های ارتباطی فولادینو تماس حاصل فرمایید.