لچکی یا ورق پشت‌بند یک عضو سازه‌ای در اشکال مختلف و معمولاً مستطیل، مربع یا مثلثی است که جهت تقویت و تثبیت اتصالات در اسکلت فولادی به کار برده می‌شود. سازه‌های فولادی یکی از پرکاربردترین انواع اسکلت‌بندی ساختمان هستند که از طریق اتصال عمودی و افقی تیرهای فولادی ساخته می‌شوند و اتصالات در آن‌ها از مهم‌ترین بخش‌های سازه‌ای به شمار می‌روند. از لچکی در مواقعی استفاده می‌کنند که نبشی در محل اتصال پل یا ستون در سازه‌های فولادی به تقویت نیاز دارد و به تنهایی قادر به تحمل بارهای وارده نیست. در چنین مواقعی در صورت عدم استفاده از لچکی ممکن است خسارت‌های مالی و جانی جبران‌ناپذیری اتفاق بیفتد.
با فولادینو تا پایان متن همراه باشید و اطلاعات مختصر و مفیدی را درباره اینکه لچکی چیست دریافت کنید.
فهرست این مطلب
ورق لچکی چیست؟
به طور کلی لچکی یک صفحه معمولاً فولادی است که برای تقویت اتصالات و انتقال نیروها از یک عضو مهاربند به عناصر اصلی سازه در سازه اسکلت فلزی استفاده می‌شود. هرچند اشکال و اندازه‌های لچکی بسیار متنوع است اما برای ساختمان‌های معمولی از لچکی به شکل مثلث، مربع یا مستطیل و با ضخامت 10 الی 12 میلی‌متر برای اتصال ستون به صفحه و پل به نبشی در اتصال تیرهای اصلی و فرعی به ستون استفاده می‌کنند. به این صورت که بال‌های لچکی را برابر با اندازه داخلی بال نبشی می‌سازند و بین دو بال نبشی جوش یا پیچ و پرچ می‌کنند تا مانع از خم شدن نبشی در محل اتصالات شود.
در صورت استفاده از پیچ و مهره برای اتصال باید بر روی این لچکی‌ها سوراخ‌هایی ایجاد شود. با بزرگ‌تر شدن سازه ضخامت ورق مورد استفاده برای ساخت لچکی نیز بیشتر خواهد شد. اصلی‌ترین ویژگی لچکی مقاومت بالا در برابر نیروهای خمشی است.
کاربرد لچکی چیست؟
شکل، جنس، ضخامت و مدل لچکی به نوع اسکلت، میزان بارهای وارده و پیچیدگی اتصالات آن بستگی دارد. مسلماً هر چه بار وارده بیشتر باشد، اندازه و ضخامت لچکی نیز بیشتر خواهد شد. بنابراین در خرپاها و موارد عمومی برای ساخت لچکی از ورق‌های فولادی معمولی و در سازه‌های بزرگ مانند پل‌های عظیم‌الجثه برای ساخت لچکی از ورق‌های ضخیم و آلیاژ فولادی به شکل مستطیلی استفاده می‌کنند. از انواع کاربرد لچکی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تقویت خرپاها در انواع سازه سقف فلزی و چوبی
- تقویت اتصالات در محل رسیدن تیرهای اصلی و فرعی به ستون‌ها
- مقاوم‌سازی در سازه‌های تحت فشار بالا
- تقویت اتصالات در اجزای پل‌ها
- آب‌بند سدها
- تقویت گوشه و کنج سازه به شکل بست
انواع لچکی کدام اند؟
انواع لچکی بر اساس شکل به سه نوع اصلی مثلث، مستطیل و مربع تقسیم می‌شوند. برای ساخت انواع لچکی براساس جنس مصالح از ورق فولادی معمولی، ورق گالوانیزه، ورق ضدزنگ، الوار چوب برای سازه‌های چوبی و برای سازه‌های کوچک‌تر از ورق مس یا آلومینیوم استفاده می‌کنند. انواع لچکی مورد استفاده در سازه‌ها با توجه به نوع کاربرد نیز شامل موارد زیر است:
- لچکی فشرده
در این نوع لچکی قطعه متصل شونده نزدیک زاویه قائم اتصال قرار می‌گیرد.
- لچکی غیر فشرده
بسیار شبیه به لچکی فشرده است با این تفاوت که در این نوع لچکی قطعه متصل شونده دورتر از زاویه قائم اتصال قرار می‌گیرد.
- ورق لچکی گسترده
در این نوع لچکی با توجه به طراحی هندسی پیچیده و تغییر نقطه ثقل، چند قطعه متصل شونده را به طور هم‌زمان به هم متصل می‌کنند.
چگونه صفحات لچکی را ایمن‌تر کنیم؟
با توجه به اینکه اکثر لچکی‌ها از ورق فولادی ساخته می‌شوند یکی از معایب بزرگ صفحات لچکی به ضعف فولاد در برابر خوردگی مربوط می‌شود. البته به منظور جلوگیری از خوردگی و زنگ‌زدگی از ورق‌های گالوانیزه برای ساخت لچکی استفاده می‌کنند. به طور کلی راه‌های مراقبت از ورق‌های لچکی شامل موارد زیر می‌شود:
- تهویه مناسب با کاهش میزان رطوبت، گاز و انواع آلودگی‌ها مانع از خوردگی ورق لچکی می‌شود. البته اگر امکان ایجاد تهویه وجود داشته باشد.
- از پوشش‌های محافظ مانند پوشش‌های اپوکسی و پرایمر اپوکسی پلی آمید در فواصل منظم استفاده کنید.
- قبل از پوشش از لچکی گالوانیزه در شرایط معمول و از ورق لچکی ضدزنگ در شرایط سخت مانند سواحل استفاده کنید.
- در اتصالات خرپا پوشش داخلی سقف‌ها را با حتماً عایق کنید.
- با توجه به اهمیت اتصالات در سازه‌ها، هر ساله اتصالات باز به ویژه در خرپاهای سقفی را بررسی کنید و در صورت ایجاد خوردگی یا پوسیدگی حتماً آن را رفع نمایید.
اهمیت کاربرد ورق لچکی در سازه چیست؟
باید اشاره کنیم که خرابی در اتصالات یک سازه می‌تواند خسارت‌های جبران‌ناپذیری به ساختمان و عملکرد سازه‌ای اجزای اسکلت وارد نماید. نبشی نشیمن که از آن برای اتصال تیر به ستون استفاده می‌کنند در مواردی نیاز به تقویت داشته و به تنهایی توان تحمل بار تیر را ندارد. در چنین مواقعی عمر سازه شما به نحوه استفاده شما از لچکی بستگی خواهد داشت.
لچکی چگونه ساخته می‌شود؟
لچکی با توجه به نوع و جنس سازه مورد استفاده انتخاب و ساخته می‌شود. به عنوان نمونه برای تقویت اتصالات خرپاهای چوبی، برای ساخت لچکی از چوب استفاده می‌کنند. امروزه اما با رواج سازه‌های فلزی اکثر لچکی‌ها از ورق‌های فولادی به روش‌های مختلف مانند نوردکاری ساخته می‌شوند. در این روش ورق‌های فولادی را به کمک ابزارهای برش گرم آهن مانند برش لیزر و هوابرش و ابزارهای برش سرد مانند گیوتین استفاده می‌کنند تا به شکل‌های مدنظر لچکی تبدیل شود. به دلیل امکان اتصال ابزارهای برش گرم به دستگاه برش CNC دقت ابعادی برش در این روش می‌تواند بسیار بهبود یابد. مسلماً لچکی باید از جنس سازه مورد نظر باشد به عنوان نمونه در سازه چوبی از لچکی چوبی استفاده می‌کنند.
چه عواملی باعث افزایش قیمت ورق لچکی می‌شود؟
همان‌طور که اشاره کردیم، گسترش استفاده از سازه‌های فلزی، لچکی‌های فلزی کاربرد بیشتری دارند. از آنجا که برای ساخت لچکی فلزی از ورق‌های فولادی استفاده می‌کنند قیمت ورق لچکی به قیمت انواع ورق‌های فولادی به ویژه ورق st37 یا ورق st52 بستگی دارد. قیمت ورق‌های فولادی نیز با توجه به نوسانات دلار، میزان عرضه و تقاضا، قیمت جهانی فولاد و میزان تورم تعیین می‌شود. بنابراین قیمت لچکی با توجه به قیمت ورق براساس وزن لچکی محاسبه می‌شود. بنابراین لچکی‌ها با پوشش گالوانیزه نیز باید از قیمت ورق گالوانیزه مطلع باشید. بنابراین دیدن قیمت روز انواع ورق‌های فولادی در سایت فولادینو می‌تواند کمک بزرگی در محاسبه قیمت لچکی داشته باشد.
سخن پایانی
با توجه به اهمیت اتصالات در استحکام و مقاومت نهایی سازه‌ها، استفاده از لچکی‌ها برای تقویت اتصالات کمک بزرگی به دوام یک سازه خواهد داشت. لچکی با افزایش استحکام اتصال و جلوگیری از چرخش و تنش‌های احتمالی باعث جلوگیری از خسارات می‌شود. برای انتخاب لچکی مناسب باید به میزان نیروی وارده بر اتصالات و نوع اسکلت توجه کنید تا رفتار سازه‌ای لچکی مورد استفاده شما متناسب با دیگر اعضای سازه عمل کند.