اتفاقات مختلفی مانند بادهای شدید و زلزله وجود دارند که باعث تخریب ساختمان می‌شوند. تخریب هر ساختمان، فارغ از اینکه جان‌های زیادی را از بین می‌برد، اتفاقی هزینه‌بر هم است. به همین علت آیین نامه‌ای طراحی شده که در آن از نحوه ایمن سازی در ساخت ساختمان‌ها صحبت شده است. یکی از مواردی که در ایمن سازی ساختمان اهمیت فراوانی دارد وال پست است. این قطعه تا حد زیادی جلوی هرگونه اتفاق ناگواری برای ساختمان را می‌گیرد.
مساله‌ای که اهمیت دارد این است که Wall Post به شکل صحیح انجام شود. در صورتی که کیفیت ساخت و نبشی‌کشی آن پایین باشد، نه تنها جلوی ریزش ساختمان را نمی‌گیرد بلکه ممکن است خود علتی برای این واقعه باشد. در این مقاله از فولادینو ما به بررسی کامل وال پست و موارد استفاده از آن می‌پردازیم.
فهرست این مطلب
وال پست چیست؟
وال پست یکی از اجزای مقاوم سازی ساختمان در برابر انواع زلزله و تنش‌های عظیم است. به بیان ساده وال پست آیتمی بوده که به کمک آن دیوار را از اسکلت ساختمان جدا می‌کنند. در زمان‌هایی که تنش زیادی مانند زلزله در ساختمان به وجود می‌آید، حرکت دیوارها بیشتر از اسکلت ساختمان است. اسکلت ساختمان اگر به صورت اصولی ساخته شده باشد، استحکام بسیار بیشتری نسبت به دیوارها دارد.
همانطور که گفته شد مشکل اصلی دیوارها این است که در برابر تنش‌های زیاد مانند زلزله، ممکن است تحرکات بیشتری به نسبت اسکلت ساختمان داشته باشند. به همین منظور مهندسان با جدا کردن این دو از هم، باعث می‌شوند تا سازه مستحکم‌تر باشد. معنای لغوی وال پست، نگهدارنده دیوار است. این عضو بسته به متراژ ساختمان دارای طول و عرض‌های متفاوتی است. به طور کلی وال پست این وظیفه را دارد که نیروهای وارد شده به دیوار را به اسکلت ساختمان وارد کند تا ساختمان محکم‌تر و استوارتر باشد.
انواع والپست از لحاظ اجرا
والپست از لحاظ نوع اجرا دو مدل مختلف دارد که شامل: نوع عمودی و افقی است. از آن جایی که این عضو ساختمان نمی‌تواند به صورت معلق در هوا و زمین قرار بگیرد، لازم است تا به جایی تکیه داده باشد. Wall post یا وال پست‌های افقی که عمود بر ستون هستند روی والپست‌های عمودی که به موازات ستون‌ها قرار دارند، متصل می‌شوند. این اتصال پیوسته به همین شکل تا زمین ادامه پیدا می‌کند.
بسته به نوع دیوار و نقشه کلی، شکل اصلی این مدل‌ها هم اجرا می‌شود. از طرف دیگر هر Wall Post لازم است تا به شکلی به دیوار یا زمین متصل شود. این اتصالات نیز کاملا به نوع کاربرد آن ارتباط دارند که در ادامه به شکل مفصل‌تر به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.
انواع وال پست از نظر شکل
Wall Postها از نظر شکل ظاهری به دسته بندی‌های مختلفی تقسیم بندی می‌شوند. اشکال مختلف براساس کاربردهای مختلف تهیه شده و سعی می‌کند تا حد ممکن استحکام سازه شما را بالا ببرد. نکته مهم این است که حتما از شکل و نحوه اجرای صحیح استفاده کنید تا نتیجه رضایت بخش باشد.
۱- والپست منقطع
این آیتم باعث می‌شود تا تیغه‌ها به اسکلت اصلی ساختمان متصل شوند. البته در ساختمان‌های امروزی بیشتر از نبشی کشی استفاده می‌شود. با این حال، در صورت وقوع زلزله‌های بالای 6 ریشتر، نبشی‌ها نمی‌توانند مقاومت خوبی از خود نشان دهند.
۲- والپست کشویی
اگر به دنبال بهترین راه برای اتصال هستید، اتصالات کشویی بهترین انتخاب شما خواهد بود. این اتصالات در نقطه‌ای که دیوار و ستون با هم متصل می‌شوند به کار رفته و در برخی مواقع هم از اتصالات U شکل استفاده می‌شود.
۳- والپست آماده
این عضوهای آماده بیشتر برای مهار و کنترل دیوارهای داخلی و البته خارجی استفاده می‌شوند. این Wall Postها در ضخامت‌های مختلف تهیه شده و شما براساس نوع نقشه و ساختمان می‌توانید آن‌ها در ضخامت 10 تا 20 سانتی‌متری تهیه کرده و استفاده کنید.
۴- پروفیل والپست
Wall Postها اغلب در اسکلت‌های بتنی و فلزی استفاده می‌شوند. پروفیل‌های فلزی از هر دو سمت به دیوار اتصال پیدا می‌کنند. یکی از بهترین فلزات مورد استفاده هم نبشی‌های فولادی هستند که به عنوان پروفیل مورد استفاده قرار می‌‌گیرند. در هنگام استفاده از پروفیل‌های فلزی حتما باید آن‌ها را ضد زنگ بزنید. یکی از مواردی که در تعیین قیمت نهایی والپست اهمیت دارد همین پروفیل‌های فلزی بوده که قیمت آن روزانه است.
اجرای وال پست در سازه‌های مختلف به چه صورت است؟
تنوع سازه‌های مختلف باعث شده تا این آیتم یعنی والپست هم متنوع باشد. به طور کلی اجرای آن در اسکلت بتنی، فلزی و گالوانیزه با هم تفاوت دارد که ما در این قسمت به بررسی هر سه می‌پردازیم.
اجرای Wall Post در اسکلت فلزی به چه صورت است؟
بیشتر ساختمان‌هایی که این روزها در ایران ساخته می‌شوند دارای اسکلت فلزی هستند. به همین دلیل براساس مقررات ملی ساختمان برای حفظ و افزایش مقاومت باید در ساختمان‌هایی که اسکلت فلزی دارند از والپست استفاده شود. در این اسکلت‌ها به کمک جوشکاری می‌توان قطعه را به ستون و تیر متصل کرد.
یکی از اشتباهاتی که در اجرای محافظ دیوار در ساختمان‌هایی که اسکلت فلزی دارند پیش می‌آید، این است که به جای نبشی از میلگرد استفاده می‌کنند. همچنین عملیات نبشی کشی را صحیح انجام نمی‌دهند که باعث کاهش استحکام ساختمان شود.
اجرای Wall Post گالوانیزه به چه صورت است؟
یکی از موارد استفاده از Wall Post گالوانیزه زمانی است که می‌خواهیم یک سالن را تغییر کاربری دهیم. به صورت کلی در تغییر فضاهای داخلی اگر به دنبال یک روش اقتصادی باشند به سراغ گالوانیزه می‌آیند. این سیستم از نظر استاتیک مقاوم بوده و می‌توان یک سالن را به اتاق‌های مختلفی تقسیم بندی کرد.
مزایای استفاده از گالوانیزه این است که وزن بسیار کمتری داشته و اجزای آن به هم پیوسته است. می‌تواند بار زیادی را تحمل کند و چون سیستم استفاده از آن ساده بوده به راحتی می‌توان درها، پنجره‌ها و دیگر اجزای مورد استاده را در آن جاسازی کرد.
اجرای Wall Post در اسکلت بتنی به چه صورت است؟
ابتدا باید در نقشه ساختمان محل قرارگیری Wall Post یا محافظ دیوار مشخص شده باشد. در محل‌های مشخص شده هم ورق‌های اتصال نصب می‌شود. سپس بلوک‌ها چیده شده و میله‌های عمودی به صفحه‌ها جوش داده می‌شوند.
به عنوان مهندس عمران دقت داشته باشید که اجرای صحیح تک تک قسمت‌های ساختمان باعث مقاومت کلی آن می‌شود. به خصوص در کشور ایران که کشوری زلزله خیز بوده این مساله اهمیت بیشتری دارد. در صورتی که در اجرای والپست یا هر بخش دیگری اهمال‌کاری صورت گیرد، آسیب‌های آن می‌تواند خانواده‌های زیادی را داغدار کند.
تفاوت وال پست با نبشی کشی چیست؟
در پاسخ کوتاه به این سوال باید گفت که هیچ تفاوتی با هم ندارند. برای اجرای والپست از شکلی از نبشی استفاده می‌شود. علاوه بر این، از قوطی و ناودانی هم در این فرآیند بهره برده می‌شود. بنابراین نبشی کشی ساختمان جزئی از عملیات Wall Post است. استفاده از نبشی در بیشتر ساختمان‌هایی که اسکلت بتنی یا فلزی دارند متداول‌تر است. به همین دلیل مهندسان در طراحی و اجرای این تکنیک از نبشی استفاده می‌کنند.
فرق وال پست با میلگرد بستر چیست؟
میلگرد بستر به زبان ساده شامل دو آرماتور می‌شود که به صورت موازی کنار هم قرار گرفته‌اند. فاصله این دو آرماتور بین 5 تا 15 سانتی‌متر می‌تواند باشد. یک مفتول هم بین این دو میله موازی به صورت زیگزاگ کشیده می‌شود. میلگرد از جنس فولاد بوده، بنابراین مقاومت بالایی در برابر نیروهای کششی دارد. هنگامی که آن را با بتن ترکیب می‌کنند، بستر ساختمان قوی و مستحکم می‌شود.
تفاوت این دو بیشتر در نحوه اجرای آن‌ها است. همانطور که قبلا هم بیان کردیم برای استحکام هرچه بیشتر ساختمان‌ها از وال پست استفاده می‌شود. با این حال اخیرا سعی می‌کنند به جای آن از میلگرد بستر استفاده کنند. دلیل آن هم سهولت استفاده و انعطاف پذیری بیشتر است. بنابراین، با مقدار کار انجام شده کمتر، ساختمان مقاومت بیشتری خواهد داشت.
جایگزین وال پست
در گذشته برای مقاومت سازه‌های از نبشی کشی استفاده می‌شد. این روش هم سخت بود و هم زمان زیادی می‌برد. کم کم با پیشرفت‌های انجام شده در زمینه عمران، وال پست جایگزین این روش قدیمی شد. در حال حاضر هم روش جدیدترین به نام میلگرد بستر جایگزین Wall Post شده است.
میلگرد بستر در برابر تغییرات آب و هوایی مقاومت بالایی از خود نشان داده و روی سطح آن زنگ‌زدگی رخ نمی‌دهد. علاوه بر این، در دیوارهای آجری و سفالی و دیوارهای حمال و غیر حمال هم مورد استفاده قرار می‌گیرد. به عنوان مهندس باید هم استاتیک سازه را در نظر بگیرید و هم بودجه تعریف شده پروژه و براساس آن تصمیم بگیرید که از Wall Post استفاده کنید یا میلگرد بستر.
نکات و قوانین اجرای والپست چیست؟
موضوع مهمی که هنگام ورود به هر بخش حرفه‌ای متوجه آن می‌شوید این است که یک آیین‌نامه و مقرراتی دارد. این مقررات، به شکل اصولی و دقیق نحوه انجام کارها و شکل استاندارد آن‌ها را مشخص می‌کند. در زمینه امور ساختمانی هم، مقرراتی وجود دارد که باید هنگام ساخت آن‌ها را رعایت کرد، زیرا موقع دریافت پایان کار به طور کامل بررسی می‌شود.
در مبحث هشتم الزامات قانونی در مورد Wall post و موارد مهم آن به طور مفصل صحبت شده است. این موارد را در ادامه با هم مرور می‌کنیم:
- عرض تیغه‌ها نباید از نصف ارتفاع دیوار کمتر باشد که این مقدار در دیوارهایی که با آجر کشیده شده باشند، باید دقیقا برابر با عرض دیوار باشد.
- در همین راستا، در مورد طول مناسب تیغه‌ها هم صحبت شده است. در این بند گفته می‌شود که اگر دیوار شما طولی بیشتر از 6 متر داشته باشد نیاز به Wall post دارد. بر این اساس هر 6 متر یک وال پست ضروری بوده و برای دیوارهایی با طول کمتر از 6 متر نیازی به والپست نیست.
- بیشترین ارتفاعی که دیوارهای غیر سازه‌ای یعنی همان تیغه‌ها و جداگر‌ها می‌توانند داشته باشند، 3.5 متر است. در صورتی که این ارتفاع بیشتر باشد لازم است تا حتما از والپست استفاده شود.
- نکته مهم دیگر این است که تیغه‌هایی که به صورت عمود قرار دارند نباید لبه آزادی داشته باشند. این لبه می‌تواند یا به یک تیغه دیگر متصل شود و یا سطح اتصال کافی با یک والپست دیگر داشته باشد.
عوامل تاثیرگذار بر قیمت والپست
هنگامی که در پایان ساخت و ساز به بررسی قیمت‌های اجزای مختلف آن می‌پردازید، متوجه خواهید شد که قیمت وال پست در مقایسه با اجزای دیگر معقول و مناسب بوده است. البته برای اطلاع از قیمت آن باید به متریال مورد استفاده و نبشی‌ها و قوطی‌های آن دقت کرد. هرکدام از این موارد تعیین‌کننده قیمت متریال هستند. علاوه بر این، یک هزینه نصب و پیاده سازی هم دارد که با توجه به نحوه اجرا و تیم مجری متفاوت است. روشن است که هرچه کیفیت کار بالاتر باشد، هزینه تمام شده هم بیشتر خواهد بود. قیمت وال پست براساس کیلوگرم محاسبه شده که به روز است. بنابراین باید برای اطلاع از آن در همان لحظه استعلام بگیرید.
جمع بندی
راهکاری مختلفی برای مقاوم سازی ساختمان‌ها و بناها توسط آیین نامه ملی ساختمان ارائه می‌شود. این راهکارها هدفی جز ساخت سازه‌هایی مقاوم ندارند. یکی از این قوانین، وال پست بوده که در این مقاله به بررسی آن پرداختیم. Wall Post مدل‌های مختلفی داشته و براساس نوع سازه، متریال مصرفی آن و شکل ظاهری و اجرا تعیین می‌شود. شرکت فولاد سازان راه ابریشم (فولادینو) مرجع اطلاع روزانه و لحظه‌ای از قیمت فولاد، ورق آهن و دیگر متریال‌های ضروری برای وال پست است. موضوع مهمی که برای استحکام ساختمان باید در نظر بگیرید این است که حتما از متریال باکیفیت استفاده کنید تا مقاومت بیشتر شود.