ورق گالوانیزه یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین اشکال استیل یا فولاد در صنایع مختلف است. این ورق، خواص فوق‌العاده‌ای دارد که درنهایت به طول عمر و دوام بهتر آن منجر می‌شوند. یک کارخانه تولیدکننده ورق گالوانیزه این محصول را طی عملیاتی خاص تولید می‌کند که در آن لایه‌ای از فلز روی بر سطح ورق تشکیل می‌شود. به دلیل حساسیت روند تولید، محصولات کارخانه‌های مختلف، کیفیت‌های متفاوتی نیز دارند. در این مقاله، ۶ تولیدکننده برتر ورق گالوانیزه در کشور را معرفی می‌کنیم. اما پیش از آن لازم است نگاهی به تعریف این محصول، مزایا، کاربردها و روند تولید آن داشته باشیم. با ما همراه باشید و با یکی از پرکاربردترین مصالح صنعتی و تولیدکننده‌های آن آشنا شوید.
فهرست این مطلب
ورق گالوانیزه چیست؟
فولاد یکی از پرکاربردترین فلزات در صنعت از دیرباز بوده است. بااین‌حال به دلیل حضور پررنگ آهن در ترکیبات این فلز، دوام چندانی در برابر عواملی که باعث خوردگی و پوسیدگی می‌شوند، ندارد. در حقیقت، این فلز نیز مانند آهن در شرایط پرریسک از نظر رطوبت و در برابر مواد خورنده، دچار زنگ‌زدگی یا خوردگی می‌شود. از حدود ۲۵۰ سال پیش، راه‌کاری برای این نقطه‌ضعف پیدا شد که پس از طی چند مرحله اصلاح به شکل امروزی درآمد و گالوانیزه نام گرفت.
کارخانه‌های تولید کننده ورق گالوانیزه یا شیت گالوانیزه (Galvanized Steel Sheet) ورقی فولادی مجهز به یک لایه از فلز روی یا زینک (Zinc) تولید می‌کنند. خواص شیمیایی روی به‌گونه‌ای است که پیش از فولاد زیرین، در برابر عوامل خورنده، فعال می‌شود. به این عملکرد زینک اصطلاحا فداکاری گفته می‌شود. به‌این‌ترتیب روند خوردگی سریعا و پیش از نفوذ به لایه‌های زیرین، متوقف می‌شود.
مزایای استفاده از شیت گالوانیزه
مهم‌ترین مزیت ورق گالوانیزه، دوام فوق‌العاده‌ي آن است. به‌طور متوسط در شرایط استاندارد این ورق می‌تواند ۵۰ تا ۷۰ سال دوام بیاورد. در شرایط پرمخاطره مانند آب‌وهوای مرطوب، باران‌های اسیدی یا در حضور مواد شیمیایی، این ورق حدودا ۲۰ سال دوام می‌آورد که حداقل دو برابر فولاد بدون پوشش است.
کارخانه‌های تولید کننده ورق گالوانیزه راه‌کارهای دیگری هم برای ضدزنگ‌کردن فولاد دارند اما مزیت اصلی انواع ورق گالوانیزه این است که پوشش روی، تبدیل به بخشی از فلز می‌شود. در واقع نهایتا این پوشش پس از تکمیل پیوندهای شیمیایی، دیگر یک لایه خارجی نخواهد بود.
دیگر مزایای ورق گالوانیزه عبارت‌اند از:
- تولید نسبتا سریع و ارزان
- خاصیت جوشکاری
- انعطاف‌پذیری و خم‌کاری
- ارائه‌ي مقاومت کامل حتی در صورت خراش
- بدون نیاز به نگهداری‌های بعدی
- قیمت ارزان‌تر نسبت به فولاد ضدزنگ
کاربرد ورق گالوانیزه
در هر صنعتی که به ورق‌های فولادی بادوام در برابر خوردگی نیاز باشد، ورق گالوانیزه کاربرد پیدا می‌کند. از مهم‌ترین این صنایع عبارت‌اند از:
- صنایع خودروسازی و ماشین‌سازی
- صنایع مخابراتی
- لوازم برقی خانگی
- ساختمان‌سازی
- پل‌سازی
- راه‌سازی
- کشتی‌سازی
- صنایع نظامی
- ساخت اسکله‌ها و سازه‌های دریایی
روند تولید ورق فولادی گالوانیزه در کارخانه
اما در یک کارخانه تولید ورق گالوانیزه چه می‌گذرد؟ پیش از پاسخ به این سوال باید بگوییم که ورق گالوانیزه بسته به روند تولیدش به چهار دسته گرم، الکتروگالوانیزه، گالوانیلینگ و پیش‌گالوانیزه تقسیم می‌شود. در این بخش، جزئیات تولید انواع این محصول در یک کارخانه تولید کننده ورق گالوانیزه را شرح می‌دهیم.
تولید ورق فولاد گالوانیزه گرم
ورق گالوانیزه گرم (Hot-Dip Galvanized Sheet) پرکاربردترین، قدیمی‌ترین و شاید بهترین نوع این ورق باشد. تولید این ورق در مراحل زیر انجام می‌شود:
- تمیزکاری و زدودن ورق خام از هرگونه آلودگی، چربی و اکسیدهای احتمالی با استفاده از محلول‌های مختلف
- غوطهورسازی ورق در حوضچه‌ای از فلز روی مذاب با دمای ۸۶۰ درجه فارنهایت یا ۴۶۰ درجه سانتی‌گراد
- خارج‌کردن ورق، بررسی کیفیت پوشش و در صورت لزوم، تکرار مرحله قبل
- خشک‌کردن ورق در هوای آزاد
- پولیش ورق در صورت نیاز
پس از خارج‌شدن ورق از حوضچه مذاب در مدت‌زمانی که ورق در حال خشک‌شدن است، فلز روی با اکسیژن هوا پیوند شیمیایی برقرار کرده و اکسید روی تشکیل می‌شود. پس‌ازآن، روی با دی‌اکسیدکربن هوا نیز واکنش داده و کربنات روی به عنوان پوشش نهایی ورق ایجاد می‌شود. بافت نهایی ورق پیش از پولیش، کریستالی و مات است.
تولید ورق الکتروگالوانیزه
یک کارخانه ورق گالوانیزه می‌تواند انواع دیگر این ورق را نیز بسته به نیاز صنایع مختلف تولید کند. مهم‌ترین آن‌ها ورق الکتروگالوانیزه (Electro Galvanized Sheet) یا ورق سرد است. تولیدکنندگان ورق گالوانیزه سرد به‌جای حوضچه روی مذاب، از یک محلول الکترولیت برای غوطهورسازی ورق خام و نشاندن لایه فلز روی بر آن استفاده می‌کنند. به این محلول، یک جریان الکتریکی القا می‌شود تا یون‌های فلز روی با استفاده از خاصیت کاتدی بر سطح ورق نشسته و با آن پیوند یونی برقرار کنند.
مزیت اصلی این روش، نسبت به روش گالوانیزه گرم، دقت و یکنواختی بیشتر آن است.
تولید ورق گالوانیل شده
کارخانه‌های تولیدکننده ورق گالوانیزه آنیل‌شده یا گالوانیل، فرآیند گالوانیزه گرم را با فرآیند تولید ورق آنیل، ترکیب می‌کنند. در واقع، ورق گالوانیل‌شده پس از غوطه‌وری در حوضچه روی مذاب از یک لایه کم‌فشار هوا با حجم بالا موسوم به کاردک هوا عبور داده می‌شود تا ضخامت لایه‌ی روی، کاهش یابد. سپس ورق را داخل کوره‌های مخصوصی قرار می‌دهند تا فولاد به دمای بازپخت خود برسد. فرآیندی که سبب آلیاژ شدن روی و فولاد با یکدیگر و تغییراتی در پیوند شیمیایی آن‌ها می‌شود. این تغییرات، موجب مزایای بیشتر این ورق نسبت به ورق گالوانیزه گرم می‌شوند که عبارت‌اند از:
- رنگ‌پذیری
- مقاومت بیشتر لایه روی در برابر خراش و ضربه
- انعطاف‌پذیری و جوش‌پذیری بهتر
بااین‌وجود به دلیل نازک‌شدن لایه فلز روی تشکیل‌شده روی فولاد، مقاومت این ورق نسبت به فولاد گالوانیزه گرم، کمتر است.
ورق پیش گالوانیزه
ورق پیش‌گالوانیزه یا Pre-Galvanized به روشی تقریبا مشابه ورق گالوانیزه گرم تولید می‌شود. در این روش، اما به‌جای عبور ورق‌های فولادی تخت از روی مذاب، آن‌ها را به شکل رول درآورده و از این حوضچه عبور می‌دهند. مزیت آن برای تولیدکننده ورق گالوانیزه این است که می‌تواند حجم بیشتری از فولاد خام را در یک زمان واحد، گالوانیزه کرد؛ هرچند که کیفیت این روش نسبت به دیگر روش‌ها پایین‌تر است. گالوانیزه نشدن لبه‌ها، یکی از مشکلات این روش است.
برترین کارخانه‌های تولید کننده ورق گالوانیزه در ایران
کشور ما در زمینه تولید ورق گالوانیزه تقریبا خودکفاست و محصولات تولیدی‌اش گاهی به کشورهای دیگر هم صادر می‌شوند. بااین‌حال عملکرد برخی برندها نسبت به رقبایشان بهتر است. در این قسمت 6 کارخانه برتر تولید کننده ورق گالوانیزه را بررسی می‌کنیم.
۱- کارخانه فولاد مبارکه اصفهان
اصفهان قطب صنعت فولاد و فلزات در کشور ماست. کارخانه فولاد مبارکه اصفهان تقریبا اصلی‌ترین تولیدکننده ورق گالوانیزه در ایران است که در سال ۱۳۶۰ راه‌اندازی شد و امروزه لقب مادر صنعت فولاد ایران را یدک می‌کشد. این کارخانه، به عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان ورق گالوانیزه و دیگر محصولات فولادی، هفت مجتمع صنعتی در نقاط مختلف کشور دارد و تولید نیمی از محصولات فولادی کشور را برعهده دارد. فولاد مبارکه اصفهان، دهمین تولیدکننده بزرگ محصولات فولادی در دنیاست و محصولاتش را از طریق بورس کالا عرضه می‌کند. ورق گالوانیزه فولاد مبارکه اصفهان به سه گرید زیر تقسیم می‌شود:
- A526 با کاربردهای معمولی
- A527 با قابلیت شکل‌دهی بالا
- A528 با کاربردهای کششی
۲- کارخانه ورق کاشان
کارخانه فولاد امیرکبیر کاشان نیز یکی از تولیدکننده‌های اصلی ورق گالوانیزه در کشور است. در حقیقت این کارخانه، اولین تولیدکننده ورق گالوانیزه گرم در ایران است که از سال ۱۳۷۹، فعالیت خود را تحت نام صنایع گالوانیزه فجر سپاهان شروع کرد. ظرفیت تولید این کارخانه ۱۳۰ هزار تن ورق با ضخامت ۰٫۲۵ تا ۱٫۵ میلی‌متر و عرض ۶۰۰ تا ۱۲۵۰ میلی‌متر است. این کارخانه ورق گالوانیزه سرد و آنیل‌شده نیز تولید می‌کند.
موقعیت جغرافیایی استراتژیک کارخانه امیرکبیر که در نزدیکی جاده و خط آهن اصلی شمال-جنوب کشور قرار دارد، سبب سهولت و کاهش هزینه‌های ارسال محصولات آن به اقصی نقاط کشور شده است. محصولات گالوانیزه کارخانه امیرکبیر در اشکال زیر تولید می‌شوند:
- قالب کلاف
- ورق مسطح
- ورق فرم دار با مقاطع سینوسی و ذوزنقه‌ای
۳- کارخانه تولید ورق تاراز
شرکت تاراز در سال ۱۳۸۷ در شهرکرد تاسیس شد و در سال ۱۳۹۵ به بهره‌برداری رسید. تاراز تقریبا جوان‌ترین کارخانه تولید ورق گالوانیزه کشور محسوب می‌شود. این شرکت دارای ظرفیت اسمی تولید سالانه ۲۶۰ هزار تن شیت گالوانیزه در سال است. تاراز تقریبا شاخص‌ترین تولیدکننده ورق گالوانیزه رنگی در کشور است که محصولاتش دارای پوششی مخصوص به نام “Thin organic coating” هستند. ضخامت ورق‌های گالوانیزه این تولیدکننده، ۰٫۵ تا یک میلی‌متر است که در صنایع نیازمند به ورق‌های نازک، طرفداران بیشتری دارند. بخشی از تولیدات کارخانه ورق گالوانیزه تاراز به خارج از کشور نیز صادر می‌شوند.
۴- کارخانه هفت الماس
کارخانه هفت الماس دیگر تولیدکننده ورق گالوانیزه در کشور است که در سال ۱۳۷۵ فعالیت خود را در استان قزوین شروع کرد. این کارخانه، سالانه، ۱۰۰ هزار تن ورق فولادی تولید می‌کند که بخش قابل‌توجهی از آن‌ها گالوانیزه هستند. ضخامت این ورق‌ها ۲ تا ۲٫۵ میلی‌متر، عرض آن‌ها ۷۰۰ تا ۱۲۵۰ میلی‌متر و طولشان نیز حداکثر ۱۲ متر است. این محصولات با پوشش‌های روغنی یا کروماته و با طرح‌های اسپینگل یا ساده، تولید می‌شوند.
کارخانه ورق گالوانیزه هفت الماس، نزدیک به ۱۵ درصد از نیاز داخلی کشور را تامین کرده و ۲۰ تا ۴۰ درصد از محصولاتش را نیز صادر می‌کند. محصولات گالوانیزه این شرکت به اشکال زیر تولید می‌شوند:
- کلاف
- شیت
- ورق‌های با مقاطع سینوسی و ذوزنقه‌ای
- نواربری
۵- کارخانه تولید کننده ورق گالوانیزه شهرکرد
کارخانه تولید ورق گالوانیزه شهرکرد بر تولید ورق‌های مناسب برای صنعت خودروسازی متمرکز است. این کارخانه، انواع ورق گالوانیزه گرم، آنیل و پیش‌گالوانیزه را تولید می‌کند که ازنظر طرح نیز ساده یا دارای اسپینگل (گل‌دار) هستند. کارخانه شهرکرد در سال ۱۳۸۴ تاسیس و در سال ۱۳۸۹ افتتاح شد و ظرفیت اسمی تولید سالانه آن ۴۰۰ هزار تن در سال است. این تولیدکننده ورق گالوانیزه، محصولات خود را به کشورهای عراق، افغانستان، پاکستان و امارات نیز صادر می‌کند.
۶- کارخانه ورق فولاد غرب
کارخانه فولاد غرب آسیا نیز دیگر تولیدکننده ورق گالوانیزه در ایران است که در سال ۱۳۸۳ در شهرستان دلیجان تاسیس شد. این کارخانه سالانه، ۵۵۰ هزار تن ورق فولادی تولید می‌کند که بخش اعظم آن، ورق گالوانیزه سرد است که به اشکال زیر ارائه می‌شوند:
- کلاف اسیدشویی
- کلاف اسکین پاس‌شده
- کلاف اصلاح و بازرسی‌شده
ضخامت محصولات این تولید کننده ورق گالوانیزه بین ۶ تا ۲۹ میلی‌متر و عرض آن‌ها نیز ۶۵۰ تا ۱۶۵۰ میلی‌متر است. بنابراین صنایعی که به ورق گالوانیزه سرد یا الکتروگالوانیزه نیاز دارند از اصلی‌ترین مشتریان این کارخانه هستند.
عوامل تاثیرگذار در قیمت روز شیت گالوانیزه
قیمت ورق گالوانیزه به عوامل زیادی بستگی دارد که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
- قیمت فولاد در بازارهای داخلی و خارجی
- قیمت ارز
- ابعاد و وزن ورق
- روش تولید ورق
- برند تولیدکننده ورق گالوانیزه
- هزینه‌های تولید و قیمت فلز روی
- قیمت نفت
- هزینه حمل‌ونقل
- ویژگی‌های ورق مانند رنگ‌پذیری، جوش‌پذیری و قابلیت‌های خم‌کاری
به‌منظور اطلاع از قیمت روز محصولات هر کارخانه ورق گالوانیزه به وب‌سایت فولادینو مراجعه کرده و با تعیین ضخامت و ابعاد، اقدام به استعلام قیمت کنید.
جمع‌بندی
ورق گالوانیزه یکی از مهم‌ترین مصالح و ابزارهای مورد استفاده در صنایع مختلف است. این محصول با یک لایه از فلز روی، نسبت به فولاد خام، مقاومت بسیار بیشتری در برابر خوردگی داشته و می‌تواند تا ده‌ها سال، بدون نیاز به نگهداری، عمر کند. در این مقاله اینکه ورق گالوانیزه چیست را مورد بررسی قرار دادیم و ۶ کارخانه برتر تولیدکننده آن را نیز برشمردیم.
کشور ما از نظر تولید این ورق، خودکفاست. کارخانه‌های فولاد مبارکه اصفهان، تاراز، فولاد غرب آسیا، امیرکبیر کاشان، هفت الماس و کارخانه فولاد شهرکرد شش تولید کننده ورق گالوانیزه برتر در کشور هستند که نیاز اصلی صنایع داخلی را برطرف می‌کنند.