یکی از مهم‌ترین محصولاتی که در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد، ورق سیاه است. اگر بخواهیم یکی از حیاتی‌ترین فلزات را نام ببریم، بدون شک آهن باید در اولویت قرار داده شود. این فلز با فلزات دیگر ترکیب شده و از آن‌ها محصولاتی در شکل ورق به وجود می‌آید؛ سپس این محصولات در صنایع گوناگون همچون خودروسازی و ساختمان‌سازی مورد استفاده قرار می‌گیرند. اگر این سوال نیز برای شما پیش آمده است که ورق سیاه چیست و چه کاربردی دارد، دنبال کردن ادامه مطلب می‌تواند بسیار مفید و کمک‌کننده باشد. همراه ما باشید.
فهرست این مطلب
ورق سیاه چیست؟
در ابتدا با بررسی این سوال آغاز می‌کنیم که ورق سیاه چیست؟ اگر بخواهیم تعریفی از ورق سیاه خدمت شما ارائه کنیم می‌توان اینگونه گفت که ورق سیاه به ورقی گفته می‌شود که به وسیله فرایند نورد گرم تولید می‌شود و ساده‌ترین نوع ورق به شمار می‌آید؛ به طوری که برخی از سایر ورق‌های موجود در بازار از طریق انجام فرایندهای مختلف بر روی این نوع ورق تولید می‌شود. همانطور که می‌دانید برای تولید انواع ورق‌های فولادی از دو روش نورد گرم و نورد سرد بهره برده می‌شود. ورق‌هایی که توسط هر کدام از این روش‌ها به دست می‌آیند، کاربردهای متفاوتی دارند. به عنوان مثال محصولاتی که از روش نورد سرد تولید می‌شوند، شامل موارد زیر می‌شوند:
- ورق‌های روغنی
- ورق‌های رنگی
- ورق‌های گالوانیزه
در مقابل آن محصولاتی که از روش نورد گرم تولید می‌شوند، مواردی همچون شیت و رول را به خود اختصاص داده‌اند. ورق‌های رولی خود شامل سه نوع مختلف می‌شوند، از جمله:
- ساده ساختمانی
- ورق ضد سایش
- ورق آجدار
ورق‌های سیاه در ابعاد و ضخامت‌های مختلفی تولید می‌شوند و همین موضوع زمینه‌ساز تعیین قیمت‌ها خواهد شد. هر چقدر ضخامت و ابعاد ورق سیاه تهیه‌شده بیشتر باشد، مشتری نیز باید هزینه بیشتری را برای خرید بپردازد. به‌طورکلی ورق‌های فولادی به دو روش شیت یا برش خورده و کویل یا رول در بازار عرضه می‌شوند؛ موضوعی که در ادامه بیشتر به آن خواهیم پرداخت. به شیت یا ورق برش خورده، ورق برشی هم گفته می‌شود.
از ورق سیاه می‌توانیم به عنوان اصلی‌ترین کالای اولیه‌ای یاد کنیم که برای تولید انواع قطعات ساختمانی و صنعتی مورد نیاز است. حالا که توانستید به طور خلاصه با مفهوم ورق سیاه چیست آشنا شوید، در ادامه کاربردها و انواع آن را با شما به اشتراک خواهیم گذاشت.
کاربرد ورق سیاه چیست؟
صنایع بسیار گوناگونی وجود دارند که از انواع ورق‌های سیاه بهره می‌برند. مهم‌ترین کاربردهای این ورق‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:
| ساخت مصالح ساختمانی همچون آبگرمکن، تیرآهن‌ها، انواع پروفیل‌ها | تانکرسازی، ساخت انواع مخازن و همچنین لوله‌های نفتی |
| ساخت انواع تجهیزات کشاورزی | در انواع صنایع فلزی سنگین |
| ساخت انواع قطعات در صنعت خودروسازی همچون رینگ چرخ و… | در تجهیزات ترافیکی و گاردریل |
| در صنعت کشتی‌سازی به منظور ساخت مخزن آب( که به آن اصطلاحا ورق دریایی نیز گفته می‌شود) | در ساخت ورق پانچ تسمه |
انواع ورق سیاه
حالا که با مفهوم ورق سیاه چیست و همچنین کاربردهای آن آشنا شدید، نیاز است تا اطلاعات لازم را از انواع آن نیز به دست بیاورید. به طور کلی برای دسته‌بندی ورق‌های سیاه می‌توان از معیارهای مختلفی بهره برد که از جمله آن‌ها می‌توانیم به کاربرد، ظاهر و ترکیب مواد اشاره کنیم.
انواع ورق سیاه بر اساس ظاهر
ورق‌های سیاه بر اساس ظاهر به دو دسته تقسیم می‌شوند:
۱- ورق سیاه رول‌شده، کویل یا کلاف
این ورق‌ها با توجه به ضخامت، در اندازه‌های مختلفی تولید می‌شوند. ضخامت این ورق‌ها می‌تواند از 1.5 میلی‌متر تا 15 میلی‌متر باشد. همچنین اندازه این ورق‌ها نیاز شامل 100، 125، 150 و 200 سانتی‌متر می‌شوند. لازم به ذکر است که طول این ورق‌ها بدون محدودیت بوده و بر اساس خواسته و نیاز مشتری تعیین می‌شود.
۲- ورق سیاه فابریک یا شیت
همانطور که در بخش ورق سیاه چیست مطالعه کردید، یکی از ورق‌هایی که توسط روش نورد گرم به وجود می‌آید، ورق سیاه فابریک یا شیت است. ضخامت این ورق‌ها در مقایسه با ورق‌های رول‌شده بیشتر بوده و حداقل ضخامت آن 15 میلی‌متر است. همچنین مشتریان می‌توانند این ورق‌ها را در سایز دلخواه خود خریداری کنند. از پرکاربردترین ابعاد ورق سیاه فابریک یا شیت می‌توانیم به 1000 در 2000، 1250 در 2500، 1000 در 6000 و 2000 در 6000 اشاره کنیم. برای درک بهتر تفاوت شیت و پلیت فلزی به لینک آبی رنگ مراجعه نمایید تا مباحثی که خارج از حوصله این متن بودند را بهتر مورد بررسی قرار دهید.
انواع ورق سیاه بر اساس ظاهر
دو موردی که ذکر کردیم، دسته‌بندی ورق‌های سیاه بر اساس شکل ظاهری است. اگر بخواهیم بر اساس نوع کاربرد و ترکیب فولادی دست به طبقه‌بندی این ورق‌ها بزنیم، می‌توانیم به دو مورد زیر اشاره کنیم:
- ورق سیاه صنعتی
- ورق سیاه معمولی
معروف‌ترین گریدهای ورق سیاه صنعتی و معمولی شامل ST52 و ST37 می‌شوند. شاید این سوال برای شما پیش بیاید که منظور از ST چیست. ST در واقع استحکام این ورق‌ها را بیان می‌کند و مخفف کلمه Strength است. همچنین عددی که بعد از این کلمه می‌آید، نشان‌دهنده میزان تنش نهایی است. برای آشنایی بیشتر با مشخصات ورق St37 بر روی لینک آبی رنگ کلیک نمایید.
ورق‌هایی که بر اساس نورد گرم تولید می‌شوند، دارای میزان سختی متفاوتی هستند. برای نشان دادن میزان سختی از میزان کربنی که در داخل کربن وجود دارد استفاده می‌شود. هر چقدر میزان تنش کمتر باشد، از آن برای کاربردهای سبک‌تر بهره گرفته می‌شود. با افزایش میزان تنش ورق‌های سیاه برای کاربردهای سنگین‌تر و صنعتی‌تر آماده می‌شوند. برای درک بهتر این موضوع که تفاوت فولاد St37 و St52 چیست می‌توانید به بلاگی که توسط فولادینو در این مورد تهیه شده است مراجعه نمایید.
مشخصات فنی ورق سیاه چیست؟
مشخصات فنی ورق سیاه بر اساس ضخامت، ابعاد و نوع روش تولید می‌توانند متفاوت باشند. در یک نگاه کلی مشخصات فنی این ورق‌ها را می‌توانیم به شرح زیر بیان کنیم:
- ضخامت انواع ورق سیاه می‌تواند از 1.5 میلی‌متر شروع شود.
- حداقل چگالی که از این ورق‌ها مشاهده می‌شود، 786 است.
- همچنین حداقل وزن نیز چیزی در حدود 32 کیلوگرم است.
با افزایش و کاهش ضخامت، چگالی و وزن نیز تغییر خواهند کرد و به طور مستقیم بر روی قیمت ورق سیاه تاثیر خود را خواهند گذاشت.
ضخامت ورق سیاه چیست؟
ورق سیاه با توجه به نوعی که دارد، دارای ضخامت‌های مختلفی است. ضخامت ورق‌های رول‌شده از 1.5 میلی‌متر شروع شده و تا 15 میلی‌متر ادامه دارد. همچنین ضخامت ورق‌های سیاه شیت یا فابریک نیز بیشتر از 15 میلی‌متر هستند و در نهایت می‌توانند استحکام بیشتری را از خود نشان دهند.
مراحل تولید ورق سیاه چیست؟
در کنار آشنایی با سوال ورق سیاه چیست، آشنایی با مراحل تولید آن نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. برای تولید ورق سیاه نیاز است تا مراحل مختلفی پشت سر گذاشته شوند. هر کدام از این مراحل دارای اهمیت خاص خود بوده و برای اینکه محصول نهایی دارای کیفیت لازم باشد، نیاز است تا با دقت بالایی طی شوند. مراحل تولید شامل گزینه‌های زیر می‌شوند:
۱- تولید گندله یا Pullet
مرحله اول تولید ورق سیاه را می‌توانیم به تولید گندله محدود کنیم. برای تولید گندله از فرآوری سنگ آهن بهره گرفته شده و سپس آن را به آهن اسفنجی تبدیل می‌کنند. اگر بخواهیم به صورت کامل‌تر توضیح دهیم می‌توانیم اینطور بیان کنیم که سنگ آهن در ابتدا به گندله تبدیل می‌شود.
این سنگ آهن‌ها دارای انواع ناخالصی‌ها است. سپس گندله وارد مرحله احیای مستقیم شده و با کربن واکنش داده می‌شود. این کار باعث تولید آهن خالص می‌شود. در این فرایند آهن اکسیژن خود را از دست داده و سپس به حالت اسفنجی تبدیل می‌شود. سپس آهن اسفنجی وارد مراحل بعدی تولید می‌شود.
بیشتر بخوانید: گندله آهن چیست و چه کاربردهایی دارد؟
۲- تولید فولاد مذاب
مرحله بعدی تولید فولاد مذاب است. در این مرحله آهن اسفنجی در داخل کوره قوس الکتریکی قرار داده می‌شود. هدف از انجام این کار تبدیل آهن اسفنجی به فولاد مذاب است. برای تعیین گرید ورق آهنی از ترکیب عناصر شیمیایی کمک گرفته می‌شود. همچنین برای اینکه یک ترکیب یکنواخت ایجاد شود، از فرایند دمیدن گاز بهره برده می‌شود.
بیشتر بخوانید: آهن اسفنجی چیست و چه کاربردی دارد؟
۳- تولید تختال یا Slab
در ادامه مقاله ورق سیاه چیست، به مرحله تولید تختال می‌رسیم. در این مرحله فولاد مذاب تصفیه شده و سپس به داخل ماشین ریخته‌گری سرازیر می‌شود. برای این کار از پاتیل استفاده خواهد شد. زمانی که مذاب در داخل یک قالب مستطیلی قرار می‌گیرد، به شکل آن در خواهد آمد؛ سپس برای خنک کردن آن، از جریان آب کمک گرفته می‌شود. نوارهای مستطیلی که از قالب خارج می‌شوند، در واقع همان تختال یا Slab هستند که ضخامت 20 سانتی‌متری دارند.
۴- نورد گرم
آخرین مرحله از تولید ورق سیاه، نورد گرم است. در این مرحله تختالی که در مرحله پیش تولید شده بود، درون کوره پیش‌گرم قرار گرفته می‌شود. دمای این کوره 1200 درجه سانتی‌گراد است. تختال در داخل کوره شکل می‌گیرد. برای اینکه ضخامت مورد نظر تعیین شود، از نورد خشن بهره برده می‌شود. سپس محصول تولید شده از غلتک عبور داده می‌شود. محصول نهایی ورق سیاه است. این ورق‌ها می‌توانند در همان حالت کلاف به بازار عرضه شوند و یا با کمک دستگاه‌های برش در ابعاد مشخص‌شده برش داده شوند.
برترین کارخانه‌های تولیدکننده در ایران
ایران تقریباً در تولید ورق سیاه به خودکفایی رسیده است. کارخانه‌های مختلفی در ایران وجود دارند که تولیدکننده انواع ورق‌های سیاه با کیفیت‌های مختلفی هستند. اگر بخواهیم مهم‌ترین کارخانه‌های تولیدکننده ورق سیاه در ایران را نام ببریم، می‌توانیم از موارد زیر یاد کنیم:
- شرکت فولاد مبارکه اصفهان
- شرکت فولاد اکسین خوزستان
- شرکت صنایع هفت الماس
- شرکت فولاد غرب آسیا
- شرکت فولاد امیرکبیر کاشان
- شرکت فولاد کاویان اهواز
- کارخانه فولاد گیلان
- کارخانه تاراز چهارمحال
- شرکت ورق خودرو چهارمحال و بختیاری
جمع‌بندی
در این مطلب سعی کردیم تا به سوال ورق سیاه چیست پاسخ دهیم و سپس شما را با موارد مختلف دیگری که در ارتباط با این موضوع هستند، آشنا کنیم. ورق‌های سیاه از مهم‌ترین محصولاتی به شمار می‌روند که در صنایع گوناگون مورد استفاده قرار می‌گیرند. این ورق‌ها دارای ضخامت و ابعاد گوناگونی هستند و همین موضوع نیز بر روی افزایش یا کاهش قیمت آن‌ها تاثیرگذار است. علاوه بر جواب سوال ورق سیاه چیست، سعی کردیم تا شما را با کارخانه‌هایی آشنا کنیم که در داخل ایران تولید کننده این ورق‌ها هستند. همچنین به بررسی انواع ورق‌ها و مراحل تولید آن‌ها پرداختیم که تمامی آن‌ها از اهمیت بالایی برخوردار هستند.
شما می‌توانید جهت اطلاع از قیمت روز و خرید انواع ورق و سایر محصولات فولادی به وبسایت فولادینو مراجعه کنید و با کارشناسان مجرب این مجموعه به گفت و گو بپردازید.